Philological issues are in the eyes of young researchers

DIFFERENCES IN THE CATEGORY CLASSIFICATION OF ADJECTIVES IN ENGLISH AND UZBEK LANGUAGES

2024-02-21T16:17:36+05:00

In this article, both in English and in Uzbek, the level category is expressed morphologically and lexically. However, in the Uzbek language, unlike English, words were analyzed in which the accusative case is not expressed through morphological forms. For example, in the Uzbek language the number of qualityforming affixes exceeds 50, but some of these affixes are considered mutually significant. But these synonyms cannot be used as alternatives to each other. Therefore, the possibilities of combining them are narrower than in English.

BADIIY MATN LINGVISTIK EKSPERTIZASI “ITYURAK” ROMANI MISOLIDA

2024-02-21T00:17:37+05:00

Badiiy matnlarni lingvistik ekspertiza qilish bugungi kunning dolzarb masalalaridan hisoblanadi chunki badiiy matnlar inson ongiga ta’siri kuchli boʻlgan matnlar toifasidan hisoblanadi va bu kabi matnlarda muallif oʻz asl niyatini badiiy shaklga oʻrash imkoniyatiga ega boʻladi. Bu kabi asarlarda oʻquvchi ruhiyatiga, psixikasiga ta’sir qiluvchi va ularni noma’qul ishlarni qilishga undovchi voqealar tasvirlar uchrashi mumkin, qolaversa bu kabi matnlar orqali shaxs obroʻsiga va qadr-qimmatiga tajovuz holatlari mavjud boʻlgani sababli badiiy matnlar lingvistik ekspertizasi zaruriyati mavjud. Ushbu maqolada “Ityurak” romani haqorat, tahqirlash va kamsitish holatlari yuzasidan lingvistik ekspertiza qilindi va bunda haqorat semali soʻzlar izohli lugʻatlar yordamida tahlil qilindi.

РОЛЬ АНГЛИЦИЗМОВ В РАЗВИТИИ ЛЕКСИКИ РУССКОГО И КАРАКАЛПАКСКОГО ЯЗЫКОВ

2024-02-21T16:02:28+05:00

Maqolada rus va ingliz tillari munosabatlarining rivojlanish tarixi va rus va qoraqalpoq tillariga anglikizmlarning kirib borish yoʻllari koʻrib chiqiladi. Shuni ta'kidlash kerakki, zamonaviy dunyoda anglikizmlar xorijiy til muhitiga ommaviy axborot vositalari, Internet orqali kirib boradi, shuning uchun ularning rivojlanish va moslashish jarayonlari avvalgidan koʻra tezroq davom etadi.
Qoraqalpoq tiliga oʻzlashuvlar rus tili orqali kirib boradi, biz ushbu maqolada anglisizmlarning qoraqalpoq tiliga kirib borish davrlarini, ularning rus va qoraqalpoq tillariga moslashish davridagi morfologik xususiyatlarini tizimlashtirishga harakat
qildik.

OʻZBEK VA NEMIS PUNKTUATSIYASIDA QAVS BELGISINING QOʻLLANILISHI

2024-02-21T20:05:32+05:00

Maqolada qavs tinish belgisining oʻzbek va nemis tilida paydo boʻlish tarixi, nemis tilida ishlatilgan dastlabki qavslarning vazifasi matndagi asosiy mazmunni tushunish uchun zarur boʻlmagan qoʻshimcha ma'lumotlarni koʻrsatish uchun moʻljallanganligi haqida aytilgan. Oʻzbek tilida qavs belgisi boshqa tinish belgilari bilan ketma-ket kela olishi misollar asosida koʻrsatilgan.

ҚҰРМАЛАС СӨЙЛЕМНІҢ ТҮРЛЕРІ

2024-02-21T17:08:23+05:00

Мақалада құрмалас сөйлем жайлы жазылған. Құрмалас сөйлемнің түрлері, талдау тәсілі, жай сөйлемдер мен құрмалас сөйлемдердің айырмашылығы мысалдар түрінде көрсетілмек

INGLIZ TILI TRANSKRIPSIYALANGAN OGʻZAKI KORPUSI UMUMIY TAVSIFI

2024-02-21T20:16:55+05:00

Ushbu maqolada ingliz tili transkripsiyalangan ogʻzaki korpusi, uning amaliy ahamiyati, qidiruv tizimi va imkoniyatlari, transkripsiyasi haqida umumiy ma’lumot berilgan. Amerika ingliz tilisining talabalar tomonidan transkripsiya qilingan korpusi ogʻzaki tilning transkripsiyalari toʻplami boʻlib, Amerika ingliz tilisidagi nutq shakllariga e’tibor qaratilgan. Ushbu korpus lingvistik tadqiqotlar, til oʻrganish va nutq texnologiyasini qoʻllashni rivojlantirishda qimmatli manba boʻlib xizmat qiladi, ogʻzaki tilni oʻrganish va tahlil qilishni muhim vositaga aylantiradi.

TURLI SOHALARDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARINING TUTGAN ROLI

2024-02-20T23:01:37+05:00

Ushbu maqolada axborot texnologiyalarining bugungi kundagi ahamiyati , deyarli barcha sohalarda muhim oʻrin egallayotganligi va ularning rivojlanishida tutayotgan roli haqida soʻz boradi.

НАЦИОНАЛЬНО-КУЛЬТУРНАЯ СПЕЦИФИКА КОНЦЕПТА «ГОСТЕПРИИМСТВО» В РУССКОМ И КАРАКАЛПАКСКОМ ЯЗЫКАХ

2024-02-21T12:06:05+05:00

В статье рассматривается национально-культурная специфика концепта «гостеприимство» в русском и каракалпакском языках. Приводится теоретические обоснования концепта «гостеприимство» в современной лингвистической науке. Исследуется концепт «гостеприимство» в лингвокультурологическом аспекте через призму художественных текстов.
При анализе были установлены следующие составляющие концепта: национальная традиция, этическая составляющая и обыденное обстоятельство.

ZAMONAVIY TEXNOLOGIYALARNING HOZIRGI KUNDAGI AHAMIYATI

2024-02-21T15:47:18+05:00

Ushbu maqolada zamonaviy texnika va axborot texnologiyalarining ta’lim, tibbiyot, ishlab chiqarish, tadbirkorlik sohalarida va kundalik hayotimizda tutgan oʻrni haqida yoritilgan

ОДНОКОМПОНЕНТНЫЕ ДНОКОМПОНЕНТНЫЕ ФРАЗЕОЛОГИЧЕСКИЕ ЕДИНИЦЫ В АНГЛИЙСКОМ ЯЗЫКЕ

2024-02-21T16:57:32+05:00

В этой стати мы рассматриваем лексико-структурные и семантические особенности одновершинных фразеологических единиц, и показать что представляют собой одновершинные фразеологические единицы и попытаться доказать правомерность включения их устойчивости и целостности значения.

В статье мы используем описательный метод, а также элементы сопоставительного исследования, т.к. при переводе мы сравниваем английский текст с русским.

DIALEKTAL KORPUSNING TILSHUNOSLIKDAGI AHAMIYATI

2024-02-21T20:10:09+05:00

Ushbu maqolada dialektal korpusning tilshunoslikdagi ahamiyati haqida va jahonda bu borada amalga oshirilgan ishlar koʻlamini koʻrib chiqamiz. Bundan tashqari, dialektal korpus oʻrganish boshqa sohalarda qanchalik ahamiyatli ekanligini oʻrganamiz.

NATIONAL-CULTURAL PROVERBS IN ENGLISH AND UZBEKI AND UNIVERSAL FEATURES

2024-02-20T22:52:25+05:00

In this article there are two proverbs in English and Uzbek languages national-cultural and universal features of the language are considered. In this article conclusions of famous writers and scientists in their work on proverbs and the
place and importance of proverbs in human life are mentioned. In different languages when we compare proverbs and study the differences and similarities between them we found out.

NOTE-TAKING IN CONSECUTIVE MEDICAL INTERPRETATION

2024-02-20T22:21:12+05:00

In order to enhance patient outcomes, medical interpreting can help patients and healthcare practitioners communicate more effectively via language challenges. It is a highly skilled task that calls for a variety of abilities in addition to
bilingual understanding of medical terminology. This paper analyzes the concept of note-taking in medical consecutive interpretation as the dominant features, the techniques and connection between critical thinking and note-taking.

INGLIZ TILIDAN KOREYS TILIGA KIRIB KELGAN BIR NECHA NEOLOGIZMLAR TAHLILI

2024-02-21T00:39:28+05:00

Til itimoiy hodisa sifatida jamiyat havotidagi har qanday oʻzgarishlarni oʻzida aynan aks etib boradi. Terminologik qatlamlarda muntazam ravishda oʻzgarishlar sodir bo 'lib turadi: yangi terminlar yaratiladi, eskilari iste'moldan chigariladi. Bu jarayon asosan ekstralingvistik omil asosida vujudga keladi. Ushbu maqolada neologizm tushunchasiga ta'rif bilan bir qatorda neologizmlar va ularning sharq tillarida xususan koreys tillaridagi tarjimalari, ma'nolari misollar asosida keng yoritilgan. Shuningdek, neologizmlarning tilga qanday kirib borishi va talaffuz muammolari bir necha soʻz misolida koʻrib chiqilgan.

РУССКАЯ АНТРОПОНИМИКА И ПРОИСХОЖДЕНИЕ ЛИЧНОГО ИМЕНИ

2024-02-21T15:31:36+05:00

В данной статье рассматривается происхождение личного имени. Дается понятие об антропонимах. Внимание к системе имен собственных, в частности, антропонимов определяется их особымположением в языке. Личные имена, прозвища людей, безусловно, являются частью лексической системы, функционируют в ее рамках, развиваются по
языковым законам. И вместе с тем, помимо лексического компонента, имена собственные в свое понятийное содержание более четко включают также этнографическую, историческую, социальную, культурологическую
информацию.

ARAB VA OʻZBEK TILLARIDAGI KELISHIKLARNING QIYOSIY TAHLILI

2024-02-21T16:32:18+05:00

Maqolada arab va oʻzbek tillarida kelishiklar va ularning oʻzaro oʻxshash hamda farqli xususiyatlari, ularga xos jihatlar misollar yordamida tahlil qilingan. Arab tili flektiv til boʻlganligi sababli koʻp jihatdan oʻzbek tilidan farq qiladi. Xususan, kelishiklar va ularning vazifalari, turli ma’no ifodalashi jihatdan ikki til xususiyatlari qiyoslangan.

COMPUTER LINGUISTICS

2024-02-20T22:40:45+05:00

Computer linguistics is a text that is considered in harmony with various factories,from the point of view of reality,as a purposeful action,which is considered as an integral part of computer forms .In this article is discussed the concept of discourses and computer linguistics ,which is related in modern linguistics.In addition,there are given some formation, conception, development of computer
linguistics and reason popularity of the computer linguistics.

PARTICULARITIES OF THE TRANSLATION OF POSITIVE EMOTIONAL PHRASES FROM FRENCH INTO UZBEK

2024-02-20T23:13:48+05:00

Ushbu maqolada fransuz tilida qoʻllaniladigan ijobiy his tuygʻularni ifoda etadigan iboralar va ularning oʻzbek tiliga tarjimasi xususida soʻz boradi. Emotiv soʻz qoʻshilmalariga misollar keltirilib, ularni oʻzbek tiliga tarjima qilishda e’tiborga olinadigan jihatlar sanab oʻtiladi.

CONCEPTUAL MEANING OF WORDS “AKA” AND “OPA” IN UZBEK AND ENGLISH FAMILY DISCOURSE

2024-02-21T00:26:19+05:00

Maqolada tilning oila va murojaat nutqidagi vazifasi tasvirlangan. Maqolaning maqsadi oʻzbek va ingliz tillaridagi har ikkala nutqda maʼno qanday ifodalanishini koʻrsatishdir. Maqolada, shuningdek, shaxsning dunyoqarashini shakllantirish va murojaat qilish uslubi uchun oilaviy nutqning oʻziga xos xususiyatlari ochib berilgan. Shu sababli oʻzbek va inglizcha soʻzlarning birlamchi lugʻaviy maʼnosi hamda qoʻshimcha assotsiativ maʼnosini farqlash uchun oʻzbekcha “aka” va “opa” tushunchalari hamda ularga mos keladigan i

ӮЗБЕК ВА ТОЖИК ТИЛЛАРИНИНГ МОРФОЛОГИК САТҲГА ХОС АЛОҚАСИ

2024-02-21T16:11:17+05:00

Мазкур мақолада ӯзбек тилининг морфологик қурилишида тожик тилининг морфологик қурилишига хос баъзи жиҳатлари ҳақида, ӯзбек тилида ва тожик тилида отларнинг эркалаш ва ҳурмат шаклларини ҳосил қилувчи аффиксоидлар тӯғрисида, ӯзбек тилининг такрорий сӯзлар тизимида ҳам тожик тилининг сезиларли таъсири борлиги ҳақида фикр юритилади.

DENOTATIVE SYNONYMS IN ENGLISH BIOTECHNOLOGICAL TERMINOLOGY

2024-02-20T22:35:47+05:00

Biotechnology, a rapidly evolving field, has developed a rich and complex vocabulary, including a large number of denotative synonyms. Denotative synonyms are words or phrases that have the same or nearly the same meaning. This article explores the prevalence and significance of denotative synonyms in biotechnology terminology, highlighting their role in effective communication and their potential challenges. The article also provides recommendations for using
denotative synonyms effectively and concludes by emphasizing their importance in navigating the linguistic landscape of biotechnology.

INTERTEKSTUALLIK TARIXI VA TASNIFI HAQIDA

2024-02-20T23:32:01+05:00

Ushbu maqolada hozirgi kundagi dolzarb mavzulardan boʻlgan intertekstuallik hodisasiga e’tibor qaratilgan. Intertekstlarning turlari va bir necha olimlar tasnifi tahlilga olingan. Intertekstual birliklarning turli uslublarda qoʻllanishi va xalq tarixi, tafakkuri va madaniyatida bilan aloqador ekanligi haqida fikr yuritilgan.

FRANSUZ TILIDA GAP BOGʻLOVCHILARI YORDAMIDA QARAMAQARSHILIKNI IFODALASH

2024-02-21T09:28:05+05:00

Mazkur maqolada fransuz grammatikasida “l’opposition” – qarama-qarshilik qanday vositalar yordamida ifodalanishi, bunda gap
bogʻlovchilarining oʻrni qandayligi va bundan tashqari bir nechta predloglar vositasida ham ifodalash mumkinligi haqida soʻz boradi. Ushbu maqola yordamida mais, alors que, tandis que, en revanche, au contraire kabi bogʻlovchilarni qanday va qay holatlarda qoʻllash mumkinligi, qanday ma’nolarda ishlatilishini oʻrganish mumkin.

КОММУНИКАЦИЯДА НОВЕРБАЛ ВОСИТАЛАРНИНГ РОЛИ

2024-02-21T17:13:01+05:00

Ушбу мақолада коммуникациянинг новербал воситаларининг инсонлараро муносабатни ифодалаши, ва инсонни ӯрганишдаги муҳим аҳамиятли томонлари, шунингдек оламнинг концептуал манзарасини ӯрганишдаги аҳамияти борасида сӯз боради.

KASALLIKNI QOʻZGʻATUVCHI QISM ASOSLI EPONIMLAR

2024-02-20T23:06:56+05:00

Ushbu maqolada kasallik qoʻzgʻatuvchi qism asosli eponimlarning kelib chiqishi hamda ushbu nomlanishning oʻziga xos xususiyati, kamchilik va foydali tomonlari haqida batafsil bayon etilgan. Hamda bir nechta shu koʻrinish asosida nomlangan kasallik nomlari berilib , ularning izohlari ham keltirilgan.

КОНЦЕПТ КАК ОСНОВНОЕ ПОНЯТИЕ КОГНИТИВНОЙ ЛИНГВИСТИКИ.

2024-02-21T00:05:38+05:00

В статье описываются подходы к определению концепта, существующие в современной лингвистике, и проводится сопоставительный анализ взглядов современных лингвистов на проблему понятия, сущности и
свойства концепта. Среди многочисленных интерпретаций данного термина можно выделить следующие общие характеристики: - концепт является единицей ментального уровня; - воплощает элементы человеческой психики и
внеязыковой реальности; - отражает картину мира того или иного этноса и может объективироваться в языке. То есть, под концептом с точки зрения когнитивной лингвистики понимается национально-специфическое ментальное
образование, содержащее в упорядоченном виде знания об окружающей действительности, опыт человека и вербализуемое в языке.

INGLIZ VA OʻZBEK TILLARIDA “OTA-ONA” SOʻZI BILAN BOGʻLIQ BOʻLGAN STEREOTIPLARNING LINGVISTIK XUSUSIYATLARI

2024-02-21T19:49:56+05:00

Stereotiplar – bu odamlar guruhlari haqidagi umumlashmalar. Ular ijobiy yoki salbiy boʻlishi mumkin, lekin ular koʻpincha notoʻgʻri yoki toʻliq boʻlmagan ma’lumotlarga asoslanadi. Stereotiplar kamsitish va notoʻgʻri qarashlarga olib kelishi mumkin, chunki ular odamlarning shaxsiy fazilatlariga emas, balki guruhga mansubligiga qarab boshqalar haqida taxmin qilishlariga olib kelishi mumkin.

FRANSUZ TILINING RIVOJLANISH BOSQICHLARI

2024-02-20T22:26:43+05:00

This article provides information about the formation of the French language, stages of development, history, linguists and their work in the field.

THE SIGNIFICANCE OF ENGLISH IN SOCIAL AND CULTURAL TERMS FOR LEARNERS

2024-02-20T23:26:04+05:00

Maqolada oʻquvchilar uchun iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy atamalar kabi asosiy atamalarda ingliz tilining ahamiyati haqida soʻz boradi. Iqtisodiy taraqqiyotda ingliz tilining oʻrni va ijtimoiy hayotdagi afzalliklari oydinlashtirilgan, odamlar bilan suhbatlashish, minnatdorchilik bildirish, iltimos qilishning madaniy jihatdan mos usullari isbotlangan. Ingliz tilini oʻrganish,
tushunish va gapira olish, ayniqsa, bugungi globallashgan iqtisodiyotda imkoniyatlar olamini ochib beradi. Ingliz tilida soʻzlashadigan har qanday mamlakatda yuqori maoshli ishga kirish uchun tilni ravon bilish juda muhim va asosiy bilim faqat
kundalik hayot uchun zarurdir.

RUS TILINING OʻZBEKISTON VA BOSHQA DAVLATLARDAGI MAVQEI

2024-02-21T12:10:14+05:00

Maqolada XIX asrdan keyingi davrda rus tilining qay tarzda takomillashuvi va rus tilining Oʻzbekiston va boshqa davlatlardagi mavqeyi xususida soʻz yuritiladi.Unda Sovet Ittifoqi tarqalib ketgandan soʻng, rus aholisining koʻp qismi boshqa mamlakatlarda qolishi va ularning tarqalib ketgan davlatlardagi tili bilan interferensiyaga uchrashi haqida soʻz boradi.

INGLIZ VA OʻZBEK TILLARIDA OTALIK VA ONALIKNI BILDIRUVCHI MAQOLLARNING CHOGʻISHTIRMA TADQIQI

2024-02-21T15:54:42+05:00

Maqolada ingliz va oʻzbek madaniyatiga oid boʻlgan otalik va onalik tasvirini maqollar orqali berilishi hamda ularning tahlili keltirilgan. Har ikkala xalq maqollarida ota obrazi oila boshligʻi, hurmati baland inson sifatida gavdalansa, ona obrazi mehr-muruvvat siymosida aks etadi.

ИНГЛИЗ ТИЛИ БАДИИЙ АСАРЛАРИДАГИ ХУШМУОМАЛАЛИК КАТЕГОРИЯСИНИНГ МАКСИМАЛЛАРИ

2024-02-21T17:03:26+05:00

Ушбу мақола Ж. Лич назарияси асоси сифатида хушмуомалалик категорияси максималларини бадиий матнлардаги мисоллар орқали мухокама қилинди. Бу орқали инглиз забон халқларнинг нутқида хушмуомалалик категориясини қўлланилиш аксиологик даражасини аниқланди

"THE IMPACT OF DIGITAL COMMUNICATION ON LANGUAGE PROCESSING: A PSYCHOLINGUISTIC PERSPECTIVE"

2024-02-20T22:56:59+05:00

This article explores the transformative influence of digital communication on language processing, investigating how the use of digital platforms, messaging apps, and social media alters the way individuals perceive, produce, and comprehend language. Through a psycholinguistic lens, we delve into the cognitive and emotional implications of emoji usage, text abbreviations, and the brevity characteristic of digital communication. Additionally, we examine how these changes affect language development, linguistic diversity, and the social dynamics of communication in the digital age.

OʻZBEK VA INGLIZ TILLARIDAGI AYRIM MAQOLLARNING SEMANTIK QIYOSI

2024-02-20T23:58:44+05:00

Maqollar hayotimizning ajralmas qismi hisoblanadi. Unda xalqning oʻtmishi, urf-odatlari, kundalik hayot tarzi oʻz ifodasini topgan. Binobarin, har bir maqolning tub mazmunida yotgan markaziy tushunchasi mavjud. Ushbu maqola shu yoʻnalishga doir kichik tadqiqot ishi hisoblanadi. Unda oʻzbek va ingliz tillaridagi ba’zi maqollarning leksik, semantik ma’nolari qiyoslangan.

SUN’IY IDROKNING KELAJAKKA TA’SIRI: UNING INSONIYAT HAYOTIDAGI AHAMIYATI.

2024-02-20T23:19:48+05:00

Ushbu ilmiy maqolada sun’iy intellektning hozirga qadar boʻlgan tarixi oʻrganilgan. sun’iy idrok va ong tushunchalari bir-biridan farqlangan. U haqidagi turli qarashlarning kelajakda sodir boʻlish yoki boʻlmaslik ehtimollari ilmiyasoslangan va bu borada mutaxassislar fikri berib oʻtilgan. Sun’iy intellektning keltirib chiqarishi mumkin boʻlgan xavflari hamda ularning chora-tadbirlari
toʻgʻrisida yechim berilgan. Kelajakda sun’iy intellekt i nsoniyatga berishi mumkin boʻlgan 3 ta asosiy foydalari sanab oʻtilib, undan toʻgʻri foydalanish boʻyicha tavsiyalar berilgan.

OʻZBEK VA NEMIS TILLARIDA URGʻUNING QOʻLLANISHI

2024-02-21T12:01:26+05:00

Oʻzbek tilida urgʻu, asosan, soʻzning oxirgi boʻgʻiniga tushadi va soʻzni gap tarkibida boshqa soʻzdan ajratish hamda urgʻu soʻzning fonetik tarkibini uyushtirish vazifasini bajaradi. Oʻzbek tilida koʻproq urgʻu soʻzning oxiriga tushadi, hatto fransuz tilida ham urgʻu soʻzning oxirida boʻladi. Nemis tilidagi urgʻular haqida ham mazkur maqolada ma’lumotlar beriladi.

SMILE TUSHUNCHASINI IFODALOVCHI FRAZEOLOGIK BIRLIKLARNING LINGVISTIK TAHLILI (INGLIZ TILI MISOLIDA)

2024-02-21T15:39:43+05:00

Ushbu maqolada konsept tushunchasi hamda unga berilgan ta”rif haqida soʻz yuritilgan. Bundan tashqari, smile tushunchasini ifodalovchi leksemalar yordamida yasalgan frazeologik birliklarning lingvistik tahlili oʻtkazilgan boʻlib,ma’no jihatidan ijobiy va salbiy guruhlarga ajratilgan. Shuningdek, ilmiy maqolada toʻplangan barcha ingliz tilidagi frazeologik birliklarning oʻzbek tilida
tarjimasi keltirilgan. Olingan natijalar shuni koʻrsatadiki, hali hamon ingliz tilida soʻzlashuvchi insonlar ongida sinonimik iboralar qoʻllash boʻyicha mavhumlik borligi hamda iboralarni muloqat sharoitida pragmatik aspekt jihatidan oʻrganish zaruriyati bor .

THE STUDY OF ENGLISH HYDRONYMY AND STRUCTURE

2024-02-21T16:36:59+05:00

This article is about the English hydronyms, its origins, characteristics and types. The geographical names of the British Isles are quite well studied. These islands represent an area with clearly defined natural boundaries. The names that developed in England and the UK as a whole have become widespread in other countries where English is spoken.

THE WORLD'S MOST EFFICIENT LANGUAGES

2024-02-20T22:46:33+05:00

It is he who first said that all people understand each other and that the language is the same for everyone. However, this continued until humanity provoked the wrath of God, who set the limits of understanding the language speech of his former comrades,forcing them to settle around the world, basing their people on a unique tradition and culture.

OʻZBEK VA INGLIZ TILLARIDA YUKLAMALARNING QIYOSIY TAHLILI

2024-02-20T23:42:25+05:00

Oʻzbek tilida yordamchi soʻzlar turkumiga mansub boʻlgan yuklamalarning turli semalari mavjud boʻlib, bu semalarning deyarli har biri ingliz tilida alohida soʻzlar bilan ifodalanadi. “Yuklamalar” tushunchasi har ikkala tilda mavjud boʻlishiga qaramasdan, ular orasida farq mavjud. Ushbu maqolada oʻzbek va ingliz tillaridagi yuklamalarning oʻxshash va farqli jihatlari tahlil qilindi, ularning vazifasi, ma’no turlari va yuklamalarning ingliz tilidagi muqobillari haqidagi fikrlar hamda tarjima qilishda qoʻllaniladigan usullar misollar bilan yoritib berildi

THEORETICAL BASIS OF THE STUDY OF POLITICAL DISCOURSE

2024-02-21T00:33:53+05:00

This article focuses on the analysis of language in conjunction with other semiotic systems in course of our lives as citizens of established polities of various scopes. It includes social or human sciences including political science, psychology, sociology, discourse analysis, linguistics, literary and cultural studies, education, etc. in so far as they deal with discourse as politic behavior.

ABU RAYHON BERUNIY TARIXIY-BIOGRAFIK OBRAZ SIFATIDA

2024-02-21T20:00:35+05:00

Mazkur maqolada Abu Rayhon Beruniy obrazining zamonaviy adabiyotda tutgan oʻrni Isajon Sultoning “Abu Rayhon Beruniy” romani asosida koʻrib chiqildi. Maqolada, asosan, Beruniy protatipiga e’tibor qaratildi va uni shaxs sifatidagi harakteri ochib berildi. Beruniy obrazi boshqa ilmiy manbalar bilan qiyosiy oʻrganildi.

RAUF PARFI OʻZTURK: HURRIYAT GʻOYASI TADRIJI

2024-02-21T21:28:32+05:00

Ushbu maqolada Rauf Parfining ozodlik, Vatanga boʻlgan muhabbati tarannum etilgan she’rlarni tahlilga tortdik. Tahlil davomida uning bir qancha she’rlaridan foydalandik. She’rda shoir Vatan suratini qanday chizgilardan foydalanganligiga, uning bu tushunchani ifodalashda boshqa shoirlardan farqli tomoniga diqqat qilingan.

ALİ ŞÎR NEVÂYÎ’NİN TÜRKÇE DİVANLARINDAKİ YAS ÂDETLERİNİN KÜLTÜR AKTARIMI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

2024-02-20T21:13:19+05:00

Dil, kültürü gelecek nesillere aktaran bir araçtır. Sanatkâr, içinde yaşadığı toplumun kültürünü eserinde estetik bir biçimde dile getirir. Edebî eser, kültürel mirasın tespitini yapabilmek ve mahiyetini belirleyebilmek açısından değerli bir
kaynaktır. Edebiyat araştırmalarının amaçlarından birisi de edebî eser içindeki kültürel mirası ortaya çıkarmaktır.
Canlıların canlılık vasfını yitirmesine ölüm denir. İnsan için düşünüldüğünde ruhun bedenden ayrılması yahut canın tenden ayrılmasıdır, ölüm. Şüphesiz ölüm, hayatın en hazin ve kaçınılmaz hakikatidir.
İnsanın sosyal çevresi açısından değerlendirildiğinde ölüm, kişinin bir daha geri gelmemek üzere bu dünyadan ayrılmasıdır. Bu ayrılık, onun sosyal çevresinde bir yıkıma sebep olmakta ve belli bir süre kişinin ölümünden duyulan acı geride kalanlar tarafından hissedilmektedir. Kişinin ölümünden duyulan acıyı ifade etmek için yas adı verilen törenlerde çoğu mitolojik kökenli bazı sembolik davranışlar icra edilmektedir.
Metin odaklı, kültür bağlamlı bu çalışmanın amacı Türk edebiyatının seçkin şahsiyetlerinden Ali Şîr Nevâyî’nin Türkçe divanlarında kültür mirasımızda mühim yeri olan yas âdetlerinin hangi hayal ve tasavvurlar çerçevesinde kullanıldığını açıklamaktır.

“ULUGʻBEK XAZINASI” ROMANIDA DAVR VA SHAXS FOJIASI TALQINI

2024-02-20T22:38:01+05:00

Ushbu maqolada “Ulugʻbek xazinasi” romanida davr va shaxs fojiasi talqini yoritib berildi. Yozuvchining “Ulugʻbek xazinasi”, “Koʻhna dunyo” kabi tarixiy romanlari, yangi asari – “Osiy banda”ni koʻzdan kechirar ekanmiz, bu asarlarda yozuvchi qahramonlarni ruhiy olamini, qalb dialektikasini ochishga harakat qilinganini koʻrishimiz mumkin. Asarda ba’zi qahramonlar tasvirida ularning tashqi koʻrinishini xolisona turib chizishga intilinadi.

“SAB’AI SAYYOR” DA AXIY OBRAZI TAHLILI

2024-02-20T23:35:20+05:00

Mazkur maqolada turkiy tilning sarboni Alisher Navoiyning “Sab’ai sayyor” dostonida sahovat va muruvvatpeshalikning tarranum etilishi, asardagi odob-axloq masalalar koʻlami, yaxshi insonlar doim maqsadlariga yetishi, vafo, mehnatsevarlik, sadoqat inson qadrini ulugʻ qilishi haqida fikr yuritilgan. Hikoyatlar orqali komil inson qanday boʻlishi kerakligi ochib berilgan.

ABDULHAMID CHOʻLPON SHE’RLARINING BADIIY TAHLILI

2024-02-21T09:27:41+05:00

Ushbu maqolada jadid adabiyotining yetuk namoyondalaridan biri Abdulhamid Sulaymon oʻgʻli Choʻlponning XX asr oʻzbek she’riyatidagi ijodi, she’rlarining mavzu koʻlami haqida alohida toʻxtalib oʻtilgan. Hamda kuz va xazon she’rlari tahlilga tortilgan.

ZAMONAVIY SHE’RIYATDA YOR OBRAZI (SUHROB ZIYO VA MANSUR JUMAYEV IJODI MISOLIDA)

2024-02-21T12:38:45+05:00

Ushbu maqolada adabiyotda eng koʻp uchraydigan yor obraziga toʻxtalindi. Zamonaviy she’riyatda yor obrazining qoʻllanilishga doir mulohazalar bayon etildi. Mumtoz adabiyotda uchraydigan yor obrazi bilan zamonaviy she’riyatdagi Mansur Jumayev va Suhrob Ziyo she’rlari tahlilga tortildi. Oshiq va ishq mavzulariga ham murojaat qilindi.

LUQMON BOʻRIXONNING “IMOM MOTURIDIY” ROMANIDA AYOLLAR OBRAZI TALQINI

2024-02-21T20:25:41+05:00

Oʻzbek tarixiy romanchiligi taraqqiyotiga oʻzining “Imom Moturidiy” romani bilan munosib hissa qoʻshgan Luqmon Boʻrixonning mazkur asarida IX-X asrlarda yashagan buyuk ilohiyotshunos alloma, ulugʻajdodimiz imom Abu Mansur Moturidiy hayoti va u kishi bilan bevosita bogʻliq boʻlgan voqealar tasvirlanadi. Ushbu maqolada asarning badiiy yuksakligiga sezilarli ta’sirini oʻtkazgan ayollar obraziga yangicha nigoh bilan qarash hamda ularning ruhiy olamiga xos muammolarni teranroq anglash yoʻlidan borilib, tarixiy-qiyosiy, psixologik metodlardan foydalanildi. Asardagi Mastonbibi, Toʻtiyoxonim, Surayyo xonim, Odinabibi obrazlarining ijtimoiy hayotdagi oʻrni, ichki tuygʻulari va murakkab ruhiy olami atroflicha tahlil va talqin etildi.

ЭРКИН ВОҲИДОВ ИЖОДИДА ТАРИХИЙЛИК

2024-02-21T22:17:08+05:00

Мақолада атоқли ва ардоқли шоир Эркин Воҳидовнинг ӯзбек халқи тарихи воқеаларини, тарихий шахслар ҳаёти ва тақдирини маҳорат билан шеърий мисралада ёдга олиши масаласини ёритишга ҳаракат қилинган.

OʻZBEK MUMTOZ ADABIYOTIDA ROBIYA ADAVIYYA OBRAZI

2024-02-20T20:09:34+05:00

Ushbu maqolada, oʻzbek mumtoz adabiyotiga Robiya Adaviyya obrazining kirib kelishi, birinchilardan boʻlib tasavvufda soʻfiylik yoʻlini boshlab berganligi, u haqidagi rivoyatlar, uning hasbi holi, dunyoqarashi, yoʻli va uning yaqin musohiblari, ustozlari haqida soʻz yuritiladi.

FERUZ ADABIY MEROSI MANBALARI TADQIQI

2024-02-20T21:59:27+05:00

Betakror va koʻhna Xorazm oʻlkasi uzoq yillik tarixiy oʻtmishga boy boʻlishi bilan bir qatorda, ilm-fan, madaniyat oʻchoqlaridan hisobladi. Bu oʻlkada ma’naviyat va ma’rifatning barcha sohalarida yuzlab, minglab dunyo tanigan ilmma’rifat arboblari yetishib chiqqan. Muhammmad Rahimxon II Feruz ham ana shunday ilm-ma’rifat va madaniyat homiysi hisoblanadi. Oʻz davrida saroyda
oʻttizdan ortiq shoirlarni toʻplagan va ularning ijod qilishiga sharoit yaratib beribgina qolmay, oʻzi ham ijod qilgan. Feruzning lirik merosi, uning salmogʻi adabiyotimizda alohida ahamiyat kasb etadi.
Maqolada G.Ismoilova tomonidan nashr qilingan Feruz lirikasi asliyatga muvofiq qoʻlyozmalar bilan qiyosiy oʻrganilgan. Bu she’rlar manbashunoslik va matnshunoslik aspektida tadqiq etilgan.

“MAHBUB UL-QULUB”DA DEHQONLARGA MUNOSABAT

2024-02-20T23:07:08+05:00

Alisher Navoiy nafaqat oʻzbek adabiyotida, balki jahon adabiyoti va tilshunosligida muhim oʻrin tutadi. Alisher Navoiy oʻzining betakror gʻazallari, goʻzal hikmatlari va takrorlanmas “Xamsa”si bilan shuhrat qozongan. Navoiyni oʻrganish bu - oʻzlikni topishdir. Atoqli sharqshunos olim Yevgeniy Bartels Navoiyni oʻrganish xususida quyidagi fikrlarni keltiradi: “Navoiy ijodi muzey koʻrgazmasi ham, tarixning parchasi ham emas.

“TURKISTON VILOYATINING GAZETI”NING BIR NASHR TAVSIFI

2024-02-21T11:44:17+05:00

Maqolada “Turkiston viloyatining gazeti” gazetasining 1914-yil 3-aprel 27-soni tavsif qilingan. Gazetadagi materiallar guruhlashtirilib mavzularga ajratilgan. Unda uchragan siyosiy-ijtimoiy, publisistik materiallar yoritilgan va ularning deyarli barchasidan olingan parchalarining transliteratsiyasi maqolada keltirilgan.

“MAJOLIS UN-NAFOIS” ASARIDA NAZM ILMI QOYILLARI VA SHE'R FANI KOMILLARI HAQIDA

2024-02-21T14:12:01+05:00

Soʻz mulkining sultoni, turkiy tilning ustuni va poydevori boʻlgan Alisher Navoiy hayotini oʻrganmagan, asarlariga qoʻl urmagan shoir boʻlmasa kerak. Yetti yoshdan yetmish yoshgacha boʻlgan insonlar orasida har jabhada Navoiy ismi jaranglaydi. Alisher Navoiy oʻzbek madaniyati, adabiyoti tarixida ulugʻ siymolardan biridir. U oʻzining hayoti, talanti, ijodini haqqa va xalqqa bagʻishlagan
insondir. U lirik shoir, adabiyotshunos olim, tarjimon sifatida madaniyatimiz tarixida alohida oʻrin tutadi. Uning asarlari asrlar davomida boy ma'naviy ozuqa sifatida xalqimiz tafakkurini boyitib, ezgulik hissi bilan yashashga undab kelmoqda. Ushbu
maqola Alisher Navoiyning "Majolis un-nafois" asaridagi majlislarda keltirilgan nasr ilmi va nazm ilmi sohiblariga bagʻishlanadi.

OLIM OTAXON IJODIY KONSEPSIYASI VA BADIIY MAHORATI

2024-02-21T21:12:12+05:00

Ushbu maqolda modernistik adabiyot vakillaridan biri Olim Otaxonovning badiiy tasvir uslubidagi oʻziga xosliklar, hikoya, qissa va
badihalaridagi davr, jamiyatga oid muammolarning badiiy talqini va hayotiy haqiqati yozuvchining bir necha asarlari misolida va adabiy-nazariy qarashlari asnosida tahlilga tortiladi. Tadqiqotda adabiyotshunoslikning struktural analiz, biografik va sotsiologik tahlil metodlaridan foydalaniladi.

NAZAR ESHONQUL HIKOYALARIDA ZAMONAVIY TASVIR USULLARI

2024-02-20T21:01:07+05:00

Ushbu maqolada istiqlol davri oʻzbek hikoyanavisligiga xos boʻlgan xususiyatlar, undagi shakliy va mazmuniy yangiliklar, hikoya janri taraqqiyoti xususida mulohazalar bayon etiladi. Zamonaviy oʻzbek hikoyanavisligida Nazar Eshonqul hikoyalarining oʻziga xos jihatlari, e’tiborga olingan asosiy muammolar, ijodkor tomonidan ana shu muammolarni oydinlashtirish uchun qoʻllagan zamonaviy ifoda usullari, xususan, polifonik tasvir usullari atroflicha tahlilga tortiladi.

ILHOM HASANNING KONFLIKT YARATISH MAHORATI

2024-02-20T22:31:16+05:00

Ushbu maqolada badiiy asar syujetini harakatga keltiruvchi konflikt va kolliziya yozuvchi Ilhom Hasanning “Biri kam dunyo” tragikomediyasi misolida yoritib beriladi.

UMIDIY HAYOTI VA IJODI

2024-02-20T23:28:31+05:00

Umidiy hayoti va ijodi maxsus oʻrganilmagan. U XIX asr oxiri XX asr boshlarida Chokar, Tabibiy, Avaz Oʻtar, Murodiy, Shinosiy kabi bir qancha shoirlar qatori tanilgan. Shoir haqidagi ilk ma’lumotlar Hasanmurod Laffasiyning “Tazkirai shuaro”, Bobojon Tarroh – Xodimning “Xorazm shoirlari va navozandalari” tazkiralarida uchraydi.
Maqolada Umidiyning hayot yoʻli, devon qoʻlyozmasi hamda uning qoʻlyozma bayozlardagi she’rlari haqida fikr yuritilgan. Shoirning hayoti va ijodi adabiy manbashunoslik va matnshunoslik aspektida oʻrganildi.

SOBIR OʻNARNING “TEGIRMONCHINING BOLASI” NOMLI HIKOYASIDA RAMZ VA BADIIY HAQIQAT MASALASI

2024-02-21T12:28:20+05:00

Mazkur hikoyada yozuvchi Sobir Oʻnarning “Tegirmonchining bolasi” nomli hikoyasining badiiy jihatlari haqida soʻz boradi. Xususan, hikoyadagi ramziy ma’nolar hamda badiiy haqiqat masalasi haqida ilmiy kuzatishlar bayon qilinadi.

ЧИНГИЗ АЙТМАТОВНИНГ «ҚИЁМАТ» РОМАНИДА ОНА ТИМСОЛИ

2024-02-21T22:03:25+05:00

Мақолада Чингиз Айтматовнинг “Қиёмат” романидаги бӯрининг Оналик ҳислари, бўрининг тимсол даражасига чиққанлиги, табиат ва жамият мувозанати муаммолари ӯрганилган.

OʻTKIR HOSHIMOV ASARLARIDA HAYOTIYLIK VA “OʻZBEKLAR” ASARIDAGI HIKOYALAR TALQINI

2024-02-20T19:54:32+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek xalqining qadrli va sevimli yozuvchilaridan biri Oʻtkir Hoshimovning ijodi,asarlari va asarlaridagi hayotiylik,
ta‘sirchanlik, realistlik haqida.Hamda Oʻtkir Hoshimovning eng sara asarlaridan biri boʻlgan “Oʻzbeklar’’ asaridagi hikoyalar talqini haqida.

NAZAR ESHONQUL HIKOYALARIDA SYUJET MOTIVI VA UNING BADIIY TALQINI

2024-02-20T21:35:22+05:00

Ushbu maqolada Nazar Eshonqul qalamiga mansub ayrim hikoyalar haqida soʻz boradi. Unda insonning hislari, qobiliyati, insoniylik tuygʻulari, jamiyatda tutgan oʻrni va vijdoni oldidagi vazifalari yoritilgan. Adibning syujet yaratish mahorati hamda oʻziga xos badiiy talqin usullari haqida fikr yuritiladi.

IBRATNING HAYOT YOʻLI

2024-02-20T23:59:01+05:00

Maqolada jadid adabiyotining serqirra ijodkorlaridan boʻlgan Is’hoqxon toʻra Ibratning hayot yoʻli haqida ma’lumotlar keltirilgan. Adibning ijodiy faoliyati, asarlari xususida mulohaza bildirilgan. Shoirning “Tarixi chopxona”, “Mezon uz - zamon” (“Zamon tarozusi”) asarlari tahlil maydoniga olib kirilgan hamda xulosa chiqarilgan.

BADIIY ADABIYOTDA "OʻGAY ONA " OBRAZI

2024-02-21T09:42:50+05:00

Maqolada badiiy adabiyotda uchraydigan oʻgay ona obrazi oʻzbek adibi Oʻ.Hoshimovning "Ikki eshik orasi" romanidagi Robiya hamda turk adibi Ahmad Lutfi Qozonchining "Oʻgay ona" romanidagi Fotima obrazlari tahlillari orqali keng ochib berilgan.Ikkala asar qahramonlari oʻrtasidagi oʻxshash va farqli jihatlar hamda xalq ogʻzaki ijodida oʻgay ona obrazi qanday talqin qilinganligi yoritib berilgan.

TARIXIY QISSADA HAQIQAT VA BADIIY TALQIN MASALASI (Sa’dulla Siyoyevning “Dashti qipchoq lochini yoxud Shayboniyxon”asari misolida)

2024-02-21T14:00:56+05:00

Maqolada tarixiy qissada badiiy talqin va haqiqat birligi masalasi yozuvchi Sa’dulla Siyoyevning “Dashti qipchoq lochini yoxud
Shayboniyxon”asari vositasida tahlil qilingan.Asardagi Shayboniyxon,Bobur mirzo kabi tarixiy shaxslarning badiiylashtirilishiga oid fikr-mulohazalar bildirilgan.

MASHHUR RIVOYATNING BADIIY TALQINI HAQIDA MULOHAZALAR

2024-02-21T19:46:38+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek mumtoz adabiyotida Yusuf alayhissalom obrazining turli davrlardagi talqinini tahlilga tortdik. Yusuf
alayhissalomning Qur’oni Karimda keltirilgan qissasi shuningdek “Qissasi Rabgʻuziy” da, Durbekning “Yusuf va Zulayho“ asarida ham mavjud. Biz ilohiy asosda bu voqea qay shaklda berilganligiga ilmiy yondashib, oʻziga xos xususiyatlarini yoritib berishga harakat qildik.

SAYFI SAROYINING “GULISTON-BIT TURKIY” ASARI POETIKASI

2024-02-21T20:57:46+05:00

Ushbu maqolada Sayfi Saroyining “Guliston-bit turkiy” asari poetikasi oʻrganilgan. Ayrim she’riy parchalar ilmi aruz, ilmi badiiy, ilmi qofiya asosida tahlil qilingan. Sayfi Saroyi poetikasining oʻziga xos jihatlari tadqiq etilgan va xulosalar chiqarilgan.

ХОРАЗМИЙНИНГ “МУҲАББАТНОМА” АСАРИНИ ӮРГАНИШГА ДОИР БАЪЗИ МУЛОҲАЗАЛАР

2024-02-21T23:04:33+05:00

Мақолада ӯрта мактаб ва олий таълим ӯқув дастурларида берилган Хоразмийнинг “Муҳаббатнома” асарини янги тамойил талаблари асосида ӯрганишга доир хулосалар баён қилинган.

USMON AZIM SHE’RIYATIDA OBRAZLAR TIZIMI

2024-02-20T20:53:12+05:00

Ushbu maqolada Usmon Azim ijodiy laboratoriyasidan joy olgan ayrim she’rlarning matniy tahlili keltiriladi, obrazlar tizimi atroflicha yoritiladi. Ijodkorning umr yoʻli aks etgan ba’zi na’munaviy misralar badiiy unsur (badiiy san’atlar)lar vositasida kengaytirilgani haqida soʻz boradi.

NAZAR ESHONQULNING “QOʻL” HIKOYASIDA OʻGʻRI OBRAZI TASVIRI

2024-02-20T22:26:48+05:00

Maqolada Nazar Eshonqulning “Qoʻl” hikoyasi tahlilga tortildi. Unda oʻgʻri obrazining yangicha talqini xususida fikr yuritilgan. Shuningdek, yozuvchinin “Qoʻl” hikoyasi bilan Abdulla Qahhorning “Oʻgʻri” va Xurshid Doʻstmuhammadning “Jajman” asarlari qiyosiy tadqiq etilgan.

“SPITAMEN” ROMANIDA BOSH QAHRAMON TASVIRI IMAGE OF THE MAIN CHARACTER IN THE NOVEL "SPITAMEN".

2024-02-20T23:22:33+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek adibi Maqsud Qoriyevning “Spitamen” romani bosh qahramoni sugʻd sarkardasi Spitamen tasvirlangan. Unda Spitamenning tashqi va ichki qiyofasi ya'ni portreti keng va batafsil yoritilgan. Romandagi barcha boshqa qahramonlar u yoki bu tarzda bosh qahramon Spitamen bilan bogʻlangan. Uning qiyofasi turli rakurslarda na'moyon boʻladi. Yozuvchining mahorati esa shundaki, ana shu portret va turli xil tasvirlar orqali oʻquvchini bosh qahramonga boʻlgan qiziqishini uygʻotadi.

БУЮК СЎЗ САНЪАТКОРИ ЗАҲИРИДДИН МУҲАММАД БОБУР ИЖОДИНИНГ ХОРИЖДА ЎРГАНИЛИШИГА ДОИР

2024-02-21T21:49:13+05:00

Мазкур мақолада буюк шоир, темурий султон Заҳириддин Муҳаммад Бобур ижодининг хорижда ўрганилиши масалалари тадқиқ қилинади.

FURQAT “AHVOLOTI”DA SHOIR BIOGRAFIYASI

2024-02-20T19:37:51+05:00

Furqatning adabiyotshunoslikda turli nomlar bilan yuritilayotgan katta avtobiografik asari boʻlmish “Ahvolot” koʻp vaqtlardan buyon
kitobxonlar va tadqiqotchilar diqqat markazida boʻlib kelmoqda. Ushbu maqolada shoir biografiyasiga oid ma’lumotlar hamda asarning “Tanlangan asarlar”ga koʻchirilgan nashridagi xatoliklar bilan tanishamiz.

ISAJON SULTON HIKOYALARIDA INSON VA TABIAT TALQINI

2024-02-20T21:27:51+05:00

Mazkur maqola taniqli oʻzbek adabiyoti yozuvchisi Isajon Sulton hikoyalaridagi tabiat va inson tahliliga bagʻishlanadi. Unda atrof-u olamdagi barcha hodisalar insonning har bir xatti-harakatiga oʻzaro bogʻliqligi haqida soʻz yuritiladi.

FITRATSHUNOSLIK – ISTIQLOL DAVRI ADABIYOTSHUNOSLIGI TALQINIDA

2024-02-20T23:42:53+05:00

Mustaqillik davri adabiyotshunosligi eng avvalo, oʻz oldiga jadid adabiyotini oʻrganish muammosini qoʻydi. Chunki jadidchilik adabiyoti XX asrda butun jahon miqyosida roʻy bergan barcha ijtimoiy-madaniy yangilanishlarni oʻz ichiga olgandi. Jadidshunoslikning ichida mustaqillik davri fitratshunosligi taraqqiy etdi. Ushbu maqolada milliy uygʻonish davrining yirik vakillaridan biri Abdurauf Fitratning ijodiy merosini tadqiq etilishi, yangicha baholanishi va fitratshunoslikning mustaqil ilmiy-estetik hodisa sifatida maxsus oʻrganilishi borasida soʻz yuritamiz.
Shuningdek, fitratshunoslikka doir ilmiy ish, tadqiqotlar olib borgan bir necha adabiyotshunos olimlarning ishlari bilan qisqacha tanishamiz.

NAVOIY ZAKOVATI VA FASOHATI TASVIRI

2024-02-21T09:37:47+05:00

Ushbu maqolada taniqli yozuvchi Isajon Sultonning “Alisher Navoiy” romanida bosh obrazning saxovati, vafodorligi, kamtarligi haqida mulohaza yuritish maqsad qilingan. Shuningdek, Navoiyning insoniy qiyofasi yoritilishidagi yozuvchi mahorati va buning asar mohiyatini yaqqol tasavvur etishga imkon berganligi asoslab berilgan.

CHINAKAM OSHIQ

2024-02-21T10:26:56+05:00

Ushbu maqolada ishq-muhabbat yoʻlida uchraydigan qiyinchiliklar, haqiqiy oshiq, komil inson qanday boʻlishi “Layli va Majnun” dostoni bosh qahramoni Qays (Majnun) obrazi orqali yoritib beriladi. Bundan tashqari jamiyatda ishqning koʻrinishlari, haqiqiy muhabbat egasi qanday boʻlmogʻi shu obraz misolida batafsil aytib oʻtiladi.

JAHON OTIN UVAYSIYNING TASAVVUFIY QARASHLARI

2024-02-21T13:53:24+05:00

Maqolada Jahonotin Uvaysiyning tasavvufiy qarashlarini oʻzida aks ettirgan "Uvaysiyman" radifli gʻazalining oʻquv adabiyotlarda berilgan talqinlari tahlil qilingan. Oʻquv adabiyotlari koʻzdan kechirilganda shoiraning ushbu gʻazali yuzaki, bir yoqlama va, hattoki, notoʻgʻri talqin qilinganiga guvoh boʻldik. Shu boisdan soʻnggi yillarda olib borilgan tadqiqotlarga tayangan holda gʻazal botiniga
boqib, asl mazmun-mohiyatini ochib berishga harakat qildik. Bundan tashqari adabiyotshunos olima Barno Isakovaning ilmiy tadqiqotlaridan, yaʼni Uvaysiy gʻazallari talqinlaridan namunalar keltirildi. Tadqiqot mavzusini yoritishda struktural, qiyosiy-tarixiy, lingvistik, psixologik tahlil usullaridan foydalanildi.

ULUGʻBEK HAMDAM HIKOYALARIDA HAYOT TASVIRI

2024-02-21T18:11:03+05:00

Maqolada Ulugʻbek Hamdamning "Soʻz", "Bir piyola suv", "Koʻnglimdagi daryo", "Lola" kabi hikoyalarining ramziy sifatlari, falsafiy
qarashlari, hayot tasviri va uning badiiy xususiyatlari haqida yoritilgan.

ATOYI GʻAZALLARIDA QOFIYANING QOʻLLANILISHI

2024-02-21T20:48:23+05:00

Ushbu maqolada Atoyining “Devoni Shayxzoda Atoyi” asari tarkibidagi ayrim gʻazallar qofiyasi oʻrganilgan. Ayrimlari ilmi aruz, ilmi badiiy, ilmi qofiya asosida tahlil qilingan. Atoyi gʻazallarining oʻziga xosligi haqida xulosa chiqarilgan.

ЧИНГИЗ АЙТМАТОВ АСАРЛАРИДА ИЖТИМОИЙ МУАММОЛАР ТАЛҚИНИ

2024-02-21T22:55:07+05:00

Мазкур мақолада таниқли адиб Ч.Айтматовнинг серқирра ижоди ва унинг ибратли ҳаёт йўли ҳақида баъзи мулоҳазалар баён этилган. Адибнинг асарларида ижтимоий ҳаёт муаммолари ва унинг ўзига хос талқини ҳақида сўз боради.

MURODIY HAYOTI VA IJODI

2024-02-20T20:27:30+05:00

Murodiy hayoti va ijodiga doir ilk ma’lumotlar Hasanmurod Laffasiyning “Tazkirai shuaro”, Bobojon Tarroh – Xodimning “Xorazm shoirlari va navozandalari”, Bayoniyning “Shajarayi Xorazmshohiy” kabi manbalardagi qaydlar asosida berildi.

Maqolada Murodiyning hayot yoʻli, faoliyati, tartib bergan devon qoʻlyozmasi hamda she’rlari koʻchirilgan boshqa qoʻlyozma manbalar xususida soʻz borgan. Bunda shoirning hayoti va adabiy merosi adabiy manbashunoslik va matnshunoslik aspektida oʻrganildi.

FAXRIYOR IJODIDA SHAKL VA MAZMUN UYGʻUNLIGI

2024-02-20T23:18:30+05:00

Ushbu maqolada Faxriyor she’riyatidagi shakl va mazmun uygʻunligi tahlilga tortilgan. Shuningdek, shoir ijodidagi sonetlarning shakliy va mundarijaviy turfa xilligiga ham e’tibor qaratilgan. Gʻarb she’riyatidan kirib kelgan sonet janrining Faxriyor ijodidagi “yangi hayoti”, poetik takomili tadqiq etilgan. Bundan tashqari, shoir she’rlarida folklorizm unsurlari, xalq ogʻzaki ijodining ta’siri borasidagi
mulohazalar bayon etilgan.

HIKOYADA ONA OBRAZI (Javlon Jovliyevning “ ONAM VA KOINOT’’ hikoyasi misolida)

2024-02-21T11:13:21+05:00

Mazkur maqolada, Javlon Jovliyevning “Onam va koinot” hikoyasida Ona obrazi tasvirlangan. Farzandini ilm olib , komil inson boʻlib
yetishishi uchun barcha mashaqqatlarga chidagan oʻzbekning matonatli onasi obrazi tasvirlangan.

ALISHER NAVOIY QIT’ALARIDAGI QORA RANG TALQINI

2024-02-21T11:54:35+05:00

Ranglar talqini nafaqat adabiyotshunoslikning, balki tasviriy san’at, mifologiya, kosmogonika va folklorshunoslikning ham haligacha dolzarb mavzularidan biri boʻlib kelmoqda.Mumtoz adabiyotda ,ayniqsa Alisher Navoiy asarlaridagi ranglar simvolikasi alohida talqin talab mavzudir. Biz ushbu kichik tadqiqotimizda aynan Alisher Navoiy qit’alarida qora rangning ishlatilishi, ahamiyati, ramzlari va ularda yashiringan ma’nolarni, bir rang orqali oʻz fikrlarini turli usullarda yetkazib berganligi haqida soʻz yuritdik. Oʻrganish mobaynida qiyoslash usulidan foydalanib,Alisher Navoiy boshqa asarlarida ham qora rangli birikmalarni qoʻllaganligini va biz yoritmoqchi boʻlgan qit’alarning ayrimlaridagi mazmun va talqinga mos kelishini koʻrdik.

ILMIY FANTASTIKA JANRI HAQIDA

2024-02-21T20:04:32+05:00

Keng kitobxonlarning, kino auditoriyalari tomoshabinlarining (yoshi, irqi, millati, saviyasidan qat’i nazar) badiiy fantastikaga qiziqishi kuchli. “Badiiy fantastika janriga boʻlgan moyillik insoniyat jamiyatining barcha madaniyatlariga xos juda muhim jihat boʻlib, u keng miqyosda gumanitar olimlar tomonidan oʻrganiladi.

CHINGIZ AYTMATOVNING ILK “TO`G`ONCHI” HIKOYASIDAGI RANG VA TOVUSHLARNI IFODALOVCHI DETALLARNING BADIIY-ESTETIK FUNKSIYASI

2024-02-21T21:36:41+05:00

Ushbu maqolada Chingiz Aytmatov ijodining ilk sahifalarida aratilgan hikoyalarida biri bo`lgan “To`g`onchi” hikoyasidagi poetikasida rang, hid va tovushlarning badiiy-estetik funksiyasi tahlili yoritilgan va o`rganib chiqilgan. Chingiz Aytmatovning ushbu hikoyasida muallif-hikoyasi obrazi namoyon bo`ladi. Tahlil natijasida yozuvchi bu asarida qaxramoni obrazini yaxlit tasvirlash
muammosini hal etishga juda yaqin kelganini yaqqol namoyon bo`ladi. Ushbu hikoyada peyzaj o`z funksiyasini to`loqona bajarilganligini ko`rish mumkin. Inson va daryo kurashini aks ettiruvchi “ovozli” detallar va boshqa o`ziga xos fonologik detallar shu tariqa syujet tashkillashtiruvchi muhim unsurga aylantirilgan.

OʻZBEK POEZIYASIDA PEYZAJ TASVIRI

2024-02-20T18:48:56+05:00

Badiiy asarlarda qoʻllanilgan tabiat tasviri ijodkorning uslubiy mahorati, qalamga olgan mavzusiga boʻlgan munosabati va ijtimoiy-iqtisodiy qarashlarini ochib berishda asosiy omillardan biri boʻlib xizmat qiladi. Shu sababdan ham yozuvchi va shoirlar tabiat manzaralari tasviriga juda koʻp bora yuzlanadilar. Ushbu maqolada oʻzbek she‘riyatida asrlar osha tabiat manzarasi tasviri ya`ni peyzaj janriga qay tarzda va nima maqsadda murojaat etilgani turli davrlarda yashab oʻtgan buyuk adiblarning asarlari misolida koʻrsatib berilgan. Maqolaning asl maqsadi esa, ushbu adiblarning she`r va gʻazallarni tahlil qilish orqali ular yashab ijod qilgan davr ruhini yoritib berishdir.

BAYRAMXON DEVONIDAGI RUBOIYLARINING VAZN XUSUSIYATLARI

2024-02-20T21:18:16+05:00

Mazkur maqolada boburiylar saroyida xizmat qilgan Bayramxon devonidagi ruboiylarning vazn xususiyatlari tahlilga tortilgan. Ularning qofiyalanish tizimi, oʻlchov imkoniyatlari oʻrganilgan. Oʻrni bilan ruboiylardagi tasviriy vositalarga munosabat bildirilgan.

SHAHODAT ISAXONOVANING PORTRET YARATISH MAHORATI (“BIBIXONIM” ROMANI MISOLIDA)

2024-02-20T23:38:54+05:00

Maqolada badiiy asarda portretning oʻrni va ahamiyati, Shahodat Isaxonovaning “Bibixonim” romanida portret yaratish mahorati tadqiq etilgan.

“YOLGʻIZIM – SIZ” HIKOYASINING PSIXOLOGIK TAHLILI

2024-02-21T09:31:41+05:00

Mazkur maqolada Xurshid Doʻstmuhammadning “Yolgʻizim – siz” hikoyasi psixologik jihatdan tahlil qilingan boʻlib, psixologizmning oʻzbek va jahon adabiyotidagi talqinlariga, turlariga alohida yondashilgan. Keltirilgan ma’lumotlardan foydalanib hikoya misollar, asardan keltirilgan parchalar yordamida tahlil qilingan. Asardagi bosh obraz Dostoyevskiy va uning ruhiy olami, hayotiy haqiqatlariga kengroq yondashilib, aniq ma’lumotlar asosida fikrlar bildirilgan. Yozuvchi va Dostoyevskiy ijodining psixologik nuqtai nazardan oʻxshash tomonlari aniqlangan.

MUHSINIY SHE'RLARIDA QOʻLLANGAN QOFIYA TURLARI

2024-02-21T11:23:27+05:00

Ushbu maqolada iste'dodli ijodkor Muhsiniy devonidagi she'rlarda qoʻllangan qofiya turlari haqida soʻz yuritildi. Gʻazallardagi qofiyalarning rang-barangligi, shoirning soʻz qoʻllash mahorati, qofiya ilmi qoidalari baytlar misolida ilmiy va badiiy jihatdan tahlil qilindi. Bu borada bir qator adabiyotshunos olimlar: Dilmurod Quronov, Hotam Umirov, Dilnavoz Yusupovalarning qofiya ilmi haqidagi nazariy qarashlariga tayanilgan.

“GARÂ’İBÜ’S-SIGAR” DİVANININ OĞUZCA KARŞILIKLI NEW YORK NÜSHASINDA SENGLAH’A YAPILAN ATIFLAR

2024-02-21T12:51:09+05:00

Bu ishda Kolumbiya universiteti Qoʻlyozmalar kutubxonasida “Nevâdir-ushshabob” nomi bilan qayd etilgan, tekshirilgandan soʻng Gʻaroyibu's-Sigʻar devonining nusxasi boʻlgan asar muhokama qilindi. Nusxada baʼzi soʻzlarning oʻgʻuzcha muqobillari keltirilib, baʼzan izohlar ham keltiriladi. Bu oʻgʻuzcha ekvivalentlar Sharq va Gʻarbiy turk yozuv tillari oʻrtasidagi baʼzi tub farqlarni aks ettiradi. Ushbu tadqiqotda bu farqlar turli jihatlardan koʻrib chiqildi.Ushbu tadqiqot mavzusi Ali Shir Nevaiyning “Garoibu’s-Sigar” devonining Nyu-York nusxasi asosida Sharq va Gʻarbiy turkiy sohalarning til xususiyatlari va farqlarini aniqlashdan iborat. Tadqiqotda zikr etilgan nusxa matni tekshirilib, soʻz va tuzilmalarning oʻgʻuzcha oʻxshashliklari aniqlandi. Aniqlangan elementlar
grammatika kitoblari yordamida turli jihatlardan tekshirildi.

BADIIY ASARDA BIRINCHI JUMLANING TUTGAN OʻRNI

2024-02-21T18:03:03+05:00

Ushbu maqolada badiiy asar va uning syujeti, kompozitsiyasi, gʻoyasi va obrazlar tizimi haqida gap boradi. Shuningdek ularni asarning ilk jumlasi bilan bogʻlanishi haqida tahlil qilinadi. Bugungi kunda badiiy asarni tahlil qilish, unga ilmiy jihatdan yondashish har bir yosh adabiyotshunos olimning asosiy maqsadidir. Asarda ilk jumlaning qoʻllanilishi, yozuvchi mahorti, kitobxonning asarga boʻlgan qiziqishining daslabki odimidir. Aynan maqola orqali ilk jumlaning asarda tutgan oʻrni haqida toʻxtalib oʻtiladi.

HALIMA XUDOYBERDIYEVA TO`RTLIKLARIDA TAZOD SAN`ATI

2024-02-21T20:29:47+05:00

Ushbu maqolada O`zbekiston xalq shoirasi Halima Xudoyberdiyevaning betakror ijodida tazod san’atining o`rinli qo`llanishi xususida bo`lib, unda shoiraning to`plamlarida to`rtliklarning tahlili va tadriji haqida fikr boradi. To`rtliklar asosida hayotiy timsollarning zidlantirish san`atidan foydalanilgan o`rinlarni keltirish orqali muhokama qilinadi. She`rlarda keltirilgan tazod san`atining mumtoz adabiyot namularidan farqli o`laroq zamoniy yo`sinda ochib berilgan namunalari tahlil ostiga olindi.

АБДУЛЛА АРИПОВ – ОҚЫРМАННЫҢ ОТАНСҮЙГІШТІК СЕЗІМІН ОЯТАТЫН ҰЛЫ АҚЫН

2024-02-21T22:29:37+05:00

Maqolada Abdulla Aripov vatanparvarlik asarlarini yosh avlod ongida singdirish va hayotiy tamoyilga aylantirish, millatni modernizatsiya qilishning eng muhim bosqichlaridan biri ekanligi muhokama qilinadi.

QIYOSSIZ GOʻZALLIKNING BADIIY IFODASIDA YUSUF TIMSOLIGA ISHORA

2024-02-20T20:17:03+05:00

“Yusuf va Zulayho” qissasidan nafaqat turkiy xalqlar, balki boshqa xalqlar ham bahramand boʻlganligini ularning adabiyotida ham mazkur qissa oʻz aksini topganligidan koʻrishimiz mumkin. Avallo, Muso a.s.ga tushirilgan “Tavrot” kitobi hamda Iso a.s.ga nozil qilingan “Injil” kitobida mazkur qissaning turli koʻrinishlarini koʻrishimiz mumkin. Yusuf haqidagi qissa Quroni Karimda ham
uchraydi va shuning zamirida Yusuf haqidagi boshqa qissalar bir qator qalamkashlar ijodida vujudga kelgan.

ROMANDA IJTIMOIY MUAMMOLAR (JAVLON JOVLIYEVNING "QOʻRQMA" ROMANI MISOLIDA)

2024-02-20T22:14:22+05:00

Mazkur maqolada yozuvchi Javlon Jovliyevning "Qoʻrqma" romani badiiy va gʻoyaviy jihatdan tahlilga tortilgan. Asarda oʻtgan asrning yigirmanchi yillarida Olmoniyaga ta’lim olish maqsadida yuborilgan va sobiq Sovet ittifoqi tomonidan xalq dushmani deb atalib qatagʻon qilingan 70 nafar talaba yodga olingan. Romanda yuz yil avvalgi va hozirgi kun talabalarining qarashlari, ularning Vatan oldidagi burchi aks etadi.

ALISHER NAVOIYNING ˮHAYRAT UL ABRORˮ VA ˮTARIXI MULKI AJAMˮ ASARLARIDA NOʻSHIRAVON OBRAZ

2024-02-21T09:50:13+05:00

ushbu maqolada Hazrat Alisher Navoiy “Xamsa”sining birinchi dostoni “Hayrat ul abror” va “Tarixi mulki ajamˮ asarlaridagi Noʻshiravoni odil obrazi tahlilga tortilgan. Tahlil jarayonida “Xamsaˮning birinchi dostoni boʻlgan “Hayrat ul abrorˮning “Qoliplovchi dostonˮ sifatidagi oʻrni koʻrsatib berilgan. Badiiy dostondan tarixiy asarga oʻtishdagi oʻziga xosliklarga e’tibor qaratilgan. Noʻshiravon obrazining ahamiyati, koʻlamdorligi toʻgʻrisida fikr yuritilgan. Mazkur asarlardagi “tarixiy shaxsˮ obrazi qiyosiy-tipologik aspektda oʻrganilgan.

MELANXOLIK SHE’RLARNING GENEZISI VA JANRNING OʻZIGA XOS XUSUSIYATLARI

2024-02-21T10:51:49+05:00

Gʻamgin she’riyat janr sifatida gʻam-gʻussa, ichki mushohada va borliqning achchiq tabiatiga kirib boruvchi insoniy kechinmalarning ta’sirchan isboti boʻlib xizmat qiladi. Ushbu maqola melanxolik she’riyatning kelib chiqish tarixi va uni belgilaydigan oʻziga xos xususiyatlarni oʻrganadi, bu asarlarga oʻzining hayratlanarli ta’sirchan sifatini beruvchi tematik, hissiy va stilistik elementlarni yoritadi. Maqolada Edgar Allan Poning asariga murojaat qilinadi.

LUTFIY GʻAZALLARIDA OBRAZLAR OLAMI

2024-02-21T14:16:57+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek adabiyotining yirik namoyondalaridan biri Mavlono Lutfiyning obrazlar yaratishdagi poetik mahorati, shoirning sabki turkona usulda betakror ijod mahsuli haqida soʻz yuritiladi. Lutfiy gʻazallaridagi gul, bulbul, oy, pari, gado shuningdek, ishqiy gʻazallardagi uchlik hisoblanmish oshiq, mashuqa hamda raqib obrazlari orqali shoirning maqsadi bayon etilganligi koʻrsatib
berilgan.

LUQMON BOʻRIXON HIKOYALARIDA AYOLLAR OBRAZI

2024-02-21T19:55:53+05:00

ushbu maqolada Luqmon Boʻrixonning “Kutilmagan tashvish” va “Koʻngil sezib turibdi” hikoyalarida ayollar obrazini yaratishdagi mahorati yoritiladi. Xotin-qizlar obrazini yaratishdagi oʻziga xosliklar haqida soʻz yuritiladi. Maqolada yozuvchining zamondosh ayollarining xarakterini yaratishdagi oʻziga xosliklariga e’tibor berilgan. Personajlar xarakterini ochish uchun hikoyadagi detal,
peyzaj, portretlarga murojaat qilingan. Yozuvchi tasvirlagan ayol obraz va real hayotdagi ayollar haqida fikr-mulohazalar bayon etilgan.

BALANDDAGI BOLALAR MA’RIFATI

2024-02-21T21:21:37+05:00

Ushbu maqolada Sa’dullo Quronov qalamiga mansub “Galaktikada bir kun” ilmiy-fantastik qissasi bolalar adabiyoti toifasiga kiruvchi asarlarga qoʻyiladigan asosiy uch talab (qahramonlar, til hamda axloq masalalariga oidligi) doirasida tahlilga tortilgan. Qissadagi islomiy ismlar, ilmiy faktlarning qoʻllanilishi hamda asar markazida turuvchi mavzu bilan birgalikda “kuchli uchlik” tushunchasi yoritilgan.

TARIXIY ROMANLARDAGI TEMURIY MALIKALARINING JAMIYATDA TUTGAN OʻRNI XUSUSIDA

2024-02-20T21:04:35+05:00

Ushbu maqolada jahonga mashhur boʻlgan va e’tirof etilgan hamda jamiyat boshqaruvida oʻz davrining ulkan tajriba egasi hisoblangan temuriy hukmdorlar va ularning malikalari Bibixonim, Gavharshodbegim, Shod Mulk haqida soʻz boradi. . Ushbu maqolada malikalar obrazining oʻziga xos jihatlari tadqiq etilgan. Maqolada kerakli adabiyotlardan foydalanilgan.

“SADOYI TURKISTON” GAZETASI 1-SONDAGI MATERIALLAR TARTIBI VA TAHLILI

2024-02-21T10:15:51+05:00

Maqolada “Sadoyi Turkiston” gazetasi va undagi barcha materiallar haqida soʻz boradi. Ushbu gazetaning sahifalari va gazetada matnlar qay tarzda tartiblangani, gazeta ushbu matnlar orqali xalqqa nima demoqchi boʻlgani yoritiladi. Unda Mir Mullo Shermuhammadning “Adabiyot” she’ri keltirib tahlil qilinadi.

OʻTKIR HOSHIMOV ASARLARIDA XOTIN-QIZLAR OBRAZI

2024-02-21T11:17:57+05:00

Maqolada “Oʻzbekiston xalq yozuvchisi” Oʻtkir Hoshimovning asarlaridagi bosh qahramonlar xotin-qizlar haqida fikr bildirilgan. “Dunyoning ishlari” qissasi, “Ikki eshik orasi” va “Tushda kechgan umrlar” romanlaridagi ona va xotin-qizlar obrazi tahlilga tortiladi. Biz buni ikki davr misolida tahlil qilamiz. Birinchi davr-katta yoshlilar davri, ikkinchi davr – yoshlar davri. Birinchi davrga
“Dunyoning ishlari”da Habiba buvi, Xolposh xola, Mehri xola, Niso xola, Hoji buvi, Zebi xola kabi, “Tushda kechgan umrlar”da Qurbonoy xola, Klasdiya Sergeyevna, Mariya Sergeyevna, Nina Ivanovna, Nazira kabi, “Ikki eshik orasi”da Qora amma, Xolposh xola, Bashoratxon, Marja opa, Oysara kabi obrazlar. Shuningdek, maqolada ushbu asarlar haqida olimlarning bildirgan fikrlari ham keltiriladi va munosabat bildiriladi.

TOGʻAY MUROD NASRIDA DINIY E’TIQOD MASALASI (OTAMDAN QOLGAN DALALAR ROMANI MISOLIDA)

2024-02-21T12:33:42+05:00

Ushbu maqolada Togʻay Murodning “Otamdan qolgan dalalar” romanidagi obrazlarning diniy qarashlari tahlil qilinadi. Diniy e’tiqod
masalasi oʻrganilishi orqali asarning badiiy qiymati va oʻ zbek romanchiligida tutgan oʻrni ochib beriladi. Adibning obraz yaratish mahorati haqida mulohazalar bildiriladi.

NAVOIY IJODIDA TALMEH SAN’ATINING QO`LLANILISHI.

2024-02-21T20:21:37+05:00

Ushbu maqolada buyuk bobakalonimiz Alisher Navoiy hamda uning ijodida talmeh san’atining qoʻllanilishi haqida soʻz boradi.

ИСХАК РАЗЗАКОВ ЖАНА КЫРГЫЗ АЯЛЗАТЫНЫН КООМДОГУ ОРДУ

2024-02-21T22:08:58+05:00

Макалада чыгаан мамлекеттик ишмер Исхак Раззаковдун Кыргыз ССРнин БК КПнын 1-катчысы кызматында турган мезгилиндеги (1950-1961) кыргыз аялдарына болгон камкордук мамиле, кыргыз аялдарын колдоо, остуруу
сыяктуу саясий чечимдери жана кыргыз аялзатынын искусстводо, онор-жайында, мамлекеттик инстанцияларда, деги эле турмушта ээлеген орду жонундо соз болот.

ANBAR OTIN SHE’RLARIDA HAYOT HAQIQATI

2024-02-20T20:05:34+05:00

Ushbu maqolada Anbar Otin she’rlarini chuqur tushunish, undagi hayot haqiqatini, jamiyatdagi haqsizliklarning qanday yoritilishini anglash maqsadida shaxsiy fikrlar keltiriladi. Voqeliklarga muallif munosabat bildiradi. Asosiy masalalar sifatida ijtimoiy hayotdagi muammolar, ayniqsa, ayollar erksizligi, ikki yoqlama zulmning kuchayganligi olib chiqiladi. Shuningdek, shoira hayoti va ijodining oʻrganilishi, Anbar ismiga ijodkor tomonidan keltirilgan ta’riflar haqida soʻz boradi va ularning tarixiylik, hissiylik tamoyillariga asoslangan tahlillari beriladi.

“AL-ISLOH” JURNALI 1918 - YIL 4-SONIDAGI MATERIALLAR TARTIBI VA TAHLILI

2024-02-20T21:39:55+05:00

Maqolada “Al-isloh” jurnali va undagi barcha materiallar haqida soʻz boradi. Ushbu jurnalning sahifalari va jurnalda matnlar qay tarzda tartiblangani, jurnal ushbu matnlar orqali xalqqa nima demoqchi ekani yoritiladi. Unda Shahrixonli Xolid ibn Xoshimning “Silai rahm yo insof” she’ri, Tavalloning “Najotsiz millat” she’ri keltirib tahlil qilinadi.

ALISHER NAVOIY GʻAZALLARIDA NIDO SAN’ATINING QOʻLLANILISHI

2024-02-21T09:46:22+05:00

Mazkur maqolada nido san’ati va uning Alisher Navoiy ijodida qoʻllanishi haqida soʻz yuritiladi. Alisher Navoiyning “Gʻaroyib us-sigʻar”
devonidan joy olgan 318-gʻazal “Boq” radifli gʻazali misolida nido san’atining qoʻllanishini koʻrib chiqamiz.

TILAK JOʻRA IJODIDA YIL FASLLARI TASVIRI VA RAMZIYLIK

2024-02-21T11:38:36+05:00

Maqolada shoir Tilak Joʻra ijodida fasllar tasvirini oʻrganish maqsad qilindi. Shoir ijodini oʻrganishda bir nechta she’riy toʻplamlarni oʻzida jamlagan “Saylanma”dan foydalanilmoqda. Shoir she’riga fasllar tasvirini shunchaki olib kirmaydi. Masalan, bahor fasli haqida gap ketar ekan, faslning goʻzalligidan koʻra koʻproq bobo dehqonning tashvishlarini qalamga oladi. Yoxud kuz fasli haqida gapirilganda hayotning ham kuzga oʻxshashini, hayot ham kuz fasli yaproqlarini toʻkkani kabi insonlarni birin-ketin tuproqqa tashlashini oʻzining falsafiy qarashlari bilan isbotlaydi.

ABADIYAT ERUR ADABIYOTI

2024-02-21T14:05:03+05:00

Ushbu maqolada Oʻzbekiston xalq shoiri boʻlgan Aleksandr Arkadevich Faynbergning oʻzbek millati uchun naqadar azizligi, uning yozgan ijod namunalari hali ham qoʻldan tushmay oʻqib kelinayotgani haqida gap boradi. Uning lirik asarlaridan biri boʻlgan she’r tahlil qilinadi. Maqola orqali shoir oʻz asarlarida kitob shinavandalari uchun qanday mavzuni aks ettirmoqchi ekanligini bilib olish
mumkin.

FITRATNING “CHIN SEVISH” DRAMASIDA XRONOTOP TASVIRINING OʻZIGA XOSLIGI.

2024-02-21T21:08:42+05:00

Ushbu maqolada Abdurauf Fitratning “Chin sevish” dramasidagi xronotop haqida ma’lumot beriladi. Maqola mavzusining mohiyati shundan iboratki, Fitratning “Chin sevish” dramasidagi makon va zamonning boshqa mamlakatga koʻchining sabablari va xronotopining oʻziga xos jihatlari ochib berilgan, maqola oʻqish davomida Fitratning ushbu dramasiga oid bir necha olimlarning fikri bilan ham tanishtirib chiqiladi. Fitratning dramasini tahlil qilish jarayonidagi oʻziga xoslik shundan iboratki, drama har ikki davlatning ijtimoiy, siyosiy, muhabbat mavzulariga bir dek tushadi.

RAVNAQ SHE’RLARINING ASLIYAT VA NASHR QIYOSI

2024-02-20T20:57:27+05:00

Buyuk Xorazm davlati tarixida juda koʻplab xonlar taxtga oʻtirdilar. XVIII asrga kelib esa bu jaroyon juda tezlashib ketdi. Bu davrda Xorazmda Shohgʻozixon(1765-1767), Muhammad Amin inoq(1770-1790), Avazbiy inoq (1782- 1804), Eltuzarxon(1804-1806), Muhammad Rahimxon I (1806-1825)lar kabi bir qancha xonlar hukmronlik qilgan. Mana shu tahlikali zamonda Xorazmda Andalib,
Muhammad Xoksor, Roqim, Nishotiy kabi yuksak iste’dodli shoirlar qatori Pahlavonquli Ravnaq ham yashab ijod etgan.
Maqolada V.Zohidovning “Oʻzbek adabiyoti tarixi” xrestomatiyasida e’lon qilingan Ravnaq she’rlari asliyatga muvofiq qiyosiy oʻrganilgan. Bu she’rlar manbashunoslik va matnshunoslik aspektida tadqiq etilgan.

GʻAFUR GʻULOM NASRINING TARBIYAVIY AHAMIYATI

2024-02-21T10:11:36+05:00

Ushbu maqolada taniqli adib Gʻafur Gʻulom ijodining oʻzbek adabiyotida tutgan oʻrni, “Mening oʻgʻrigina bolam” kabi hikoyasida milliylikning ilgari surilishi, oʻzbеk хаlqigа хоs milliy хususiyatlаr, hikoya va qissalarida tarbiyaviylikning ahamiyati haqida soʻz yuritiladi. Shuningdek, shoir istе’dodining yuksak parvoziga tolmas qanot bеrgan zoʻr kuch – qadim Sharq shе’riyatining
namoyandalari Sa’diy, Hofiz, Navoiy va Bеdil dostonlarini bir umr qoʻldan qoʻymagan, oʻtmish daholarining minglab baytlarini yod bilgan shoirning oʻzi ham ularga hamohang boʻladigan oʻlmas satrlar yaratib kеtgani xususida soʻz boradi.

CHOʻLPONNING “QURBONI JAHOLAT” HIKOYASI VA BEHBUDIYNING “PADARKUSH” ASARLARIDA GʻOYAVIY-BADIIY OʻXSHASHLIKLAR

2024-02-21T20:13:27+05:00

Ushbu maqolada jadidchilik adabiyotining ikki buyuk durdonalari: Choʻlponning “Qurboni jaholat” hikoyasi va Behbudiyning “Padarkush” asarlarida gʻoyaviy-badiiy oʻxshashliklar qiyosiy usulda tahlil etiladi.

СЎФИ ОЛЛОЁРНИНГ БАДИИЙ САНЪАТЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ МАҲОРАТИ (Тажнис санъати мисолида)

2024-02-21T21:54:03+05:00

Мақолада ӯзбекларнинг ӯтарчи уруғидан бӯлган, донишманд ва зукко сӯфий шоир ва диншунос, туркий тасаввуф адабиётининг йирик вакилларидан бири бӯлган Сӯфи Оллоёр ижодига тӯхталинган. Маълумки, Сӯфи Оллоёр форсий, туркий ва араб тилида маҳорат билан ижод қилган. Асарларини ҳам шу тилларда яратган. Адибнинг ӯзбек тилида яратган “Сабот ул-ожизин” пандномаси бадиий санъатларга жуда ҳам бой бӯлиб, ушбу мақолада унинг тажнис санъатидан фойдаланиш маҳорати ёритилган.

ZAMONAVIY ADABIY JARAYON: FAXRIYOR SHE’RIYATIDA KECHINMA TAVSIFI

2024-02-20T19:49:29+05:00

Ushbu maqolada zamonaviy oʻzbek she’riyati namoyondalaridan biri hisoblangan Faxriyor lirikasida aks etgan kechinmalar
haqida fikr yuritiladi. Maqolada zamonaviy oʻzbek she’riyati haqida fikrlar, qolaversa, Faxriyor she’rlaridagi kechinma tavsifi, lirikada makon va zamon qamrovi haqida, lirikada mantiq tushunchasining ahamiyati haqida, modern she’riyat va oʻquvchi munosabatlari toʻgʻrisida toʻxtalib oʻtilgan.

JAVLON JOVLIYEV HIKOYALARIDA AYOL OBRAZI

2024-02-20T21:31:49+05:00

Adabiyotda ayol mavzusi hech qachon eskirmaydigan, har bir ijodkor asarida oʻziga xos tarzda ifodalanadigan mavzulardan biridir. Ushbu maqolada 2021-yilning eng mashhur besteller asari “ Qoʻrqma” ning muallifi boʻlgan Javlon Jovliyev hikoyalaridagi ayol obrazi tahlil ostiga olinadi. Tahlil jarayonida ijodkor mahoratining yangi qirralari kashf etiladi. Zamondoshlarimizning umumlashma obrazi boʻlgan ayol fojiasi aks ettiriladi. Hozirgi adabiy jarayondagi obraz yaratish mahorati koʻrsatib beriladi.

MADINA NORCHAYEVA SHE’RIYATIDA ISHQ TALQINI

2024-02-21T11:34:36+05:00

Ushbu maqolada zamonaviy oʻzbek she’riyati vakilasi, tiniq satrlar, sohir she’rlar muallifi, oʻz ovoziga, yoʻliga ega yosh shoiralardan biri Madina Norchayevaning ijodi haqida soʻz borgan. Uning qalamiga mansub boʻlgan eng sara ijod namunalari tahlilga tortilgan. Yangi avlod vakilining ijodidagi ishq tasviri, uning she’riyat chizgilarida ifodalangan ishqning talqini haqida fikr-mulohazalar bildirilgan.

NAVOIY SHE'RIYATIDA RAQAMLAR VA TASVIRIY VOSITALARNING OʻRNI

2024-02-21T13:57:03+05:00

Ushbu maqolada badiiy adabiyotda xususan, Navoiy she'riyatida raqamlarning qoʻllanilishi va mohiyati haqida yoritilgan. Aynan Navoiy ijod namunlarida raqamlarning oʻrni oʻzining tavsifiy ma'no anglatishi bilan ajralib turadi.

BUGUNGI YOSHLAR HIKOYACHILIGI

2024-02-21T19:42:34+05:00

Ushbu maqolada bugungi yoshlarning hikoyachiligi haqida fikr yuritiladi. Bugun yoshlar orasida nasr qanchalik yuksalyabdi? Yoshlar ijod qilayotgan asosiy mavzular nimalardan iborat? Adabiyot insonshunoslikmi?

NAZİM HİKMӘT RAN YARADICILIĞI

2024-02-21T20:53:43+05:00

Türk dünyası vә XX әsr dünya әdәbiyyatının әn böyük şairlәrindәn biri olan Nazim Hikmәt (1902-1963) Türkiyә, Azәrbaycan, başqa türk vә Şәrq xalqlarının poeziyasına misilsiz tәsir göstәrmiş, şeirdә yeni yollar açmış novator sәnәtkar, әsrin klassikidir. Nazim Hikmәt Ran yaradıcılığa ilk addımlarını incә ruh, dәrin düşüncә ilә yazılmış şeirlәri ilә atmışdır. Siyasi әqidәsindәn, aldanışlarından vә xәyal qırıqlığından asılı olmayaraq, bәlkә dә, elә bütün bunlara görә mücadilәlәr vә iztirablar, ümidlәr vә itkilәr dolu tufanlı, qasırğalı bir ömür yolu keçmiş Nazim insan dünyasının zәnginliyini, duyğular alәminin incәliklәrini, hәyatın mürәkkәbliyini, dünyanın tәzadlarını bütün dolğunluğuyla әks etdirә bilәn vә türk şeiri tarixindә әbәdiyaşar qalacaq bir sәnәtkar kimi ucalmaqdadır. Ustad Nazimin әsәrlәrindә bir ölkә, bir xalq nәfәs alır. Bu hәbsxanalı, qürbәtli, hәsrәtli hәyat şeirlәrindә yer üzünün
hәr bir adamının sevinci, kәdәri, arzusu, ümidi var. Nazim şeirinin yaddaşında yalnız bir xalqın yox, bütün insanlığın ağrılı-acılı tarixi yaşayır.

Жүсіп Баласағұн. "Құтты білік"

2024-02-21T22:59:42+05:00

Бұл мақалада Орта ғасыр жазба әдебиетінің айқын көрінісі Жүсіп хас-Хажиб Баласағұн және оның "Құтты білік" атты кітабы туралы тоқталдық. Сонымен бірге ұлы ғұламаның өмір жолы жайлы да жан-жақты мәліметтер беріліп, оған шолу жасадық. Жүсіп хас-Хажиб Баласағұнның түркі классикалық әдебиетінде алар орны туралы да біршама мәліметтер енгізілген. Мақалада ғұламаның шығармашылығынан да нұсқалар беріліп өтілген.

SHOIR RAUF PARFINING “SUV OSTIDA YALTIRAYDI TOSH” SHE’RI TAHLILI

2024-02-20T20:30:55+05:00

She’r oniy lahzadagi tuygʻularni qayta yaratuvchi, inson botinida kechib, moddiyatga koʻchuvchi jarayondir. Shunga koʻra muallif uni yozish jarayonida nimalarni tuyishi oʻquvchinikidan, albatta, farq qiladi. Bu jihatdan chinakam badiiy ijod xilma-xil talqinlarga ega boʻlishi mutlaq tabiiy hol hisoblanadi. Ushbu maqolada zabardast shoir Rauf Parfining “Suv ostida yaltiraydi tosh” she’ri erkin sharhga tortilgan.

OʻZBEK ROMANLARIDA OTA OBRAZI RUHIYATI (Ulugʻbek Hamdamning “Ota” romani misolida)

2024-02-20T22:22:47+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek romanlarida “ota” obrazi, uning ruhiyati – quvonchi, dardi, qaygʻusi, gʻururi, ojizligi – tasviri, oiladagi hal qiluvchi roli Ulugʻbek Hamdamning “Ota” romani asosida tahlil etilgan.

SHE’RIYATDA YOR TIMSOLIGA TAVSIF

2024-02-21T09:58:37+05:00

Ushbu maqolaning asosiy vazifasi YOR timsolining tasavvuf she’riyatidagi oʻrni, shuningdek, u izohlagan boshqa turli jihatlarni isbotlab berish, ya’ni uning ma’nosi faqat tasavvuf she’riyati uchun xos emasligini, boshqa ma’nolarni ham ifodalay olishini koʻrsatishdir. Undan tashqari, ushbu timsolning oʻz ma’nosini ochiqlab berish va ushbu jihatlar asosida ushbu soʻzning bir necha
ma’nolarni ifodalay oluvchi yuksak birlikligini isbot qilishdir.

BOLALAR SHE’RIYATIDA LIRIK QAHRAMON IFODASI

2024-02-21T20:09:09+05:00

Maqolada T.Adashboyev, D.Rajab va Abdurahmon Akbarlarning falsafiy va ma’rifiy jihatdan bolalar adabiyotida oʻrganilishi maqbul boʻlgan savol she’rlari tadqiq etilgan. Mavzuni yoritishda tarixiy-qiyosiy, biografik, psixologik metodlardan foydalanilgan.

ЫБЫРАЙ МҰРАСЫ – ТӘРБИЕ ҚАЙНАР БҰЛАҒЫ

2024-02-21T21:42:23+05:00

Бұл мақалада біз, қазақтың тұңғыш педагогы, ұлы ағартушысы, балалар әдебиетінің атасы Ыбырай Алтынсарин әңгімелерінің тәрбиелік мәні туралы айтамыз.

BAHODIR QOBUL ASARLARIDA PEYZAJ TASVIRINING IFODALANISHI

2024-02-20T19:30:42+05:00

Bugungi kunda zamonaviy oʻzbek adabiyotini chuqur oʻrganish, keng ommaga targʻib qilish, uni xalqaro miqyosga koʻtarish dolzarb va muhim masala hisoblanadi. Ushbu maqolada badiiy aasarning ajralmas bir boʻlagi hisoblangan peyzaj tasviri hamda bugungi kundagi oʻzbek adabiyotiga oʻzining qator ijod namunalari bilan yirik hissa qoʻshib kelayotgan Bahodir Qobul asarlari va ulardagi peyzaj tasvirining ifodalanishi haqida soʻz yuritililadi.

XURSHID DOʻSTMUHAMMAD OGʻZAKI HIKOYALARIDA RUHIYAT

2024-02-20T21:23:45+05:00

Ushbu maqolada yozuvchi Xurshid Doʻstmuhammadning “stol“,”chiroq” “daraxt” nomli hikoyalarida ruhiy holat va ijodkorning badiiy gʻoyasi ochib berilgan. Xurshid Doʻstmuhammadning gʻoya tanlash mahorati, kichik hikoyalarda ruhiy holat, hamda uning badiiy ijodi aks etgan hikoyalar taqqoslab oʻrganilgan. Mazkur hikoyalarning mavzu jihatini ijodkor oʻz tabiatidan olib yaratgan. Yozuvchi ijodida soʻzlarning qisqa va oʻz oʻrnida ifodalanganligi kitobxonni jalb etadi. Hikoyalarda gʻoya va mavzuga nisbatan falsafiylik mavjud. Har bir hikoyaning ichida bir ma’no yashiringan. Bu asarlarda kitobxon oʻzi uchun turli ma’nolarni kashf etadi. Gʻoya va mavzu ham ramziylikka yoʻgʻrilgan. Sarlavhalar ham ramziy tanlangan. Ruhiy holat inson hayotidagi kundalik jarayonda
boʻlayotgan hodisalardan kelib chiqib ifodalangan.

SARIQ DEVNI MINIB ASARIDA MARDLIK TUSHUNCHASI

2024-02-21T11:29:35+05:00

Ushbu maqolada bolalar badiiy adabiyotida obrazlarining talqini, milliy-ma’naviy dunyosi, milliy tafakkur tasnifi ifodalangan boʻlib,
Oʻzbekiston xalq yozuvchisi, Oʻzbekiston Respublikasida xizmat koʻrsatgan madaniyat xodimi hamda bolalarning sevimli yozuvchisi, Xudoyberdi Toʻxtaboyevning hayot yoʻli hamda ,,Sariq devni minib’’asari misolida badiiy obrazlarning xarakter xususiyatlari va ichki kechinmalarining izohi maqolada oʻz aksini topadi.

“ OYDINDA YURGAN ODAMLAR” ASARIDA MILLIY URF-UDUMLAR TALQINI

2024-02-21T13:13:06+05:00

Ushbu maqolada Togʻay Murodning “Oydinda yurgan odamlar” asari qanchalik xalq ogʻzaki ijodi ana’nalari bilan yoʻgʻirilgani, bu ruh esa asarda boshdan oyoq yetakchilik qilganiga guvoh boʻlamiz. Toʻy va marosimlar ifodasi, stlab sovchilikda yaqqol koʻrsak, shuningdek, sovchilikdan soʻng oʻzbek xalqiga xos ana’nalar yozuvchi tomonidan puxta, aniq va izchillikda yozilgani, asar yozish
davomida adibning mahorati va uslubiga soʻzsiz haykal qoʻyamiz. Boqiy, azaliy va takrorlanmas xalqimiz udumlari asarda beqiyos badiiy vositalar orqali qoʻllanganligini maqola davomida koʻramiz. Aynan adibning bu asari folklor ruhini baralla kuylagan, Surxon ana’nalarini toʻla-toʻkis namoyon qilgan va adabiyotimizda yangicha usulni olib kirgan.

NAVOIYNING “JUNUN TOSHI XAROBOT ICHRA” DEB BOSHLANUVCHI GʻAZALI TAHLILI

2024-02-21T18:06:46+05:00

Navoiy ijodini oʻrganishda uning gʻazallari tadqiqotchilar uchun muhim manba hisoblanadi. Ushbu maqolada Alisher Navoiyning “Junun toshi xarobot ichra…” deb boshlanuvchi orifona gʻazali tahlil qilindi. Baytlar mazmunmohiyati, qoʻllanilgan badiiy san’atlar izchillikda koʻrsatib oʻtildi. Ushbu maqolani oʻqish orqali boʻlajak navoiyshunoslar gʻazal tahlil qilishni oʻrganadilar.

BERUNIYNING “MINERALOGIYA” ASARI ADABIY MANBA SIFATIDA

2024-02-21T20:44:08+05:00

Ushbu maqolada buyuk qomusiy olim Abu Rayhon Beruniyning “Mineralogiya” asari tahlilga tortilgan. Maqolada asarni adabiyotshunoslik nuqtayi nazaridan oʻrganish zarurligi haqida soʻz boradi. Fikrlarning dalili sifatida asarda berilgan hikoya va rivoyatlardan hamda she’riy parchalardan namunalar keltiriladi. Bu asarni tarixiy, badiiy va lingvistik jihatdan oʻrganishga doir muhim nazariy xulosalar chiqariladi. Kitobni keng koʻlamda ilmiy oʻrganish va ommalashtirish boʻyicha takliflar bildiriladi.

ЫБЫРАЙ АЛТЫНСАРИННІҢ ӘҢГІМЕЛЕРІ АРҚЫЛЫ ЖАС ҰРПАҚТЫ РУХАНИ-АДАМГЕРШІЛІККЕ ТӘРБИЕЛЕУ

2024-02-21T22:47:08+05:00

JADID DRAMASI TARIXIGA BIR NAZAR

2024-02-20T20:21:39+05:00

Ushbu maqolada jadid dramaturgiyasining yuzaga kelishi, ilk teatr va trupplarning tashkil etilishi, sahna asarlarining ommaga ta’siri haqida soʻz boradi. Jadid dramaturgiyasining oʻziga xosligi, gʻoylarning puxtaligi, dramalardagi qahramonlar nutqi tahlil ostiga olinadi.

ULUGʻBEK HAMDAMNING “UZOQDAGI DILNURA” HIKOYASIDA PSIXOLOGIZM TALQINI

2024-02-20T22:19:13+05:00

Ushbu maqolada Ulugʻbek Hamdamning “Uzoqdagi Dilnura” hikoyasidagi badiiy psixologizmni yuzaga chiqaruvchi tasvir vositalari va poetik usullar, ijodiy individuallik, badiiy shakl va uslub oʻziga xosligi singari masalalar oʻrganilgan.

OʻZBEK ADABIYOTIDA AFANDI OBRAZINING BADIIY TALQINI

2024-02-20T23:14:36+05:00

Mazkur maqolada oʻzbek adabiyotida afandi obrazining badiiy talqini, muallif qoʻyilgan muammoni qahramon vositasida poetik idrok etishi qiyosiy oʻrganilgan.

JAVLON JOVLIYEVNING “ONAM VA KOINOT” ASARIDAGI “OPPOQ QORLAR, ONAM VA KOINOT”, “ASSALOMU ALEYKUM YOXUD MYANMA FOJIASI” HIKOYALARIDAGI OBRAZLAR TAVSIFI

2024-02-21T09:55:17+05:00

Ushbu maqolada Javlon Jovliyevning qalamiga mansub “Ona va Koinot” nomli hikoyalar toʻplamidagi “Oppoq qorlar, onam va koinot”, “Assalom Aleykumu yoxud Myanam fojiasi” nomli hikoyalaridagi obrazlar yuzasidan mulohazalar yuritilgan. Ona obrazi ochib berilgan. “Ona sayyorasi” haqida, onaning farzandi uchun nimalarga qodir ekanligi tasvirlangan. Ikkinchi hikoyada urush va uning oqibatlari, mitti bolakaylarning daxshatli urushning ichida yashab, har tong salom-la uygʻonishi tasvirlangan. Yozuvchi nima sababdan asarga “Onam va Koinot” deb nom berganligi oʻz ifodasini topgan.

NIYOZIY HAYOTI VA IJODINING OʻRGANILISHI

2024-02-21T11:48:43+05:00

Otaniyoz Qora Oxun – Niyoziy Tabibiy, Bayoniy, Avaz Oʻtar, Chokar, Faqiriy, Soʻfi, Rogʻib, Doiy, Devoniy kabi shoirlarga zamondosh boʻlgan. U oʻz zamonida shoir, tarjimon va xattot boʻlib tanilgan. Niyoziyning hayoti va ijodiga doir ilk ma’lumotlar Ahmad Tabibiyning “Majmuat ush-shuaroyi payravi Feruzshohiy”, Hasanmurod Laffasiyning “Tazkirai shuaro”, Bobojon Tarroh – Xodimning “Xorazm shoirlari va navozandalari” tazkiralarida uchraydi. Shoir ijodining badiiyati Dilshod Gʻayipov tomonidan oʻrganilgan. Biroq uning qoʻlyozma manbalari oʻrganilmagan.
Maqolada Niyoziyning hayot yoʻli, devon qoʻlyozmasi hamda bayozlardagi she’rlari manbashunoslik va matnshunoslik aspektida oʻrganildi.

TOJ KIYGAN DARVESH (Zahiriddin Muhammad Bobur shaxsiyati xorij boburshunoslari nigohida)

2024-02-21T14:21:07+05:00

Maqolada dunyo olimlari katta hurmat va qiziqish bildirgan davlat arbobi, mohir sarkarda, adolatli podshoh, “Boburiylar” sulolasi asoschisi, taniqli adib va shoir Zahiriddin Muhammad Boburning hayoti, asarlariga xorij boburshunos va sharqshunos olimlarining birdirgan fikr-mulohazalari tadqiq etildi. Xususan “Boburnoma” asarini ingliz tiliga tarjima qilgan Jon Leyden, Uilyam Erskin va amerikalik S.M.Berk kabi olimlar asarlari bilan tanishish orqali fikrlar keltirildi. Murakkab ijtimoiy-harbiy jarayonda turli sinovlarni boshdan kechirgan temuriy shahzodaning shaxsiyatidagi oʻziga xosliklar tahlil qilindi.

TÜRK DİLLӘRİNDӘ AHӘNG QANUNUNUN SӘCİYYӘVİ XÜSUSİYYӘTLӘRİ (Azәrbaycan vә özbәk dillәri әsasında)

2024-02-22T16:03:33+05:00

Mәqalәdә türk dillәrindә dәmir qanuna çevrilmiş, özünәmәxsus sәciyyәvi xüsusiyyәtlәrә malik ahәng qanunundan bәhs edilir. Türk dillәrindә qәdim tarixә malik ahәng qanunu Orxon-Yenisey abidәlәrindә mühüm fonetik hadisә rolunu oynamış, qәdim türk abidәlәrindә yazıların oxunmasında şifrә kimi istifadә olunmuşdur. Bütün türk dillәri üçün sәciyyәvi olan saitlәrin ahәngi (sinharmonizm) özünü damaq vә dodaq ahәngi kimi göstәrmişdir. Azәrbaycan dilini türk vә türkmәn dillәrindәn fәrqlәndirәn türk vә türkmәn dillәrinin qalınlaşmaya, Azәrbaycan dilinin isә incәlәşmәyә meylli olmasıdır. Özbәk dilindә bir vaxtlar 9 sait sәslә ahәng qanunu mövcud olsa da, özbәk dilindә ahәng qanunu itmәk üzrәdir.

OĞUZ VӘ QIPÇAQ QRUPU TÜRK DILLӘRINDӘ ŞӘXS KATEQORIYASI

2024-02-23T13:24:51+05:00

Şәxs şәkilçilәri bütün türk dillәrindә önәmli qrammatik kateqoriya kimi fellәrlә artırılmaqla fikrin ifadәsindә mühüm rol oynayır. Danışıq prosesindә hökmü ifadә etmәyә xidmәt edәn şәxs haqqında mәlumat verәn bu kateqoriya digәr morfoloji kateqoriyalarla sıx bağlıdır. Digәr türk dillәrindә olduğu kimi, Azәrbaycan dilindә dә bu kateqoriya cümlәlәrdә sintaktik әlaqәlәrin yaranmasında mühüm rol oynayır. Türk dillәrinin qrammatik quruluşunda şәxs kateqoriyası qәdim tarixi dövrlәrdәn günümüzә qәdәr inkişaf mәrhәlәsi keçmişdir. Müasir türk dillәrindә vә dialektlәrindә bu kateqoriyanın müxtәlif fonetik variantlarda işlәnmәsi müşahidә olunur. Oğuz vә qıpçaq türk dillәrinin dialektlәrindә bu kateqoriyanın tarixәn maraqlı xüsusiyyәtlәrә malik olduğu tәdqiqatçılar tәrәfindәn dә qeyd edilir.

“Devoni lugʻotit turk”da berilgan ayrim harbiy-siyosiy terminlarning semantik xususiyatlari

2024-02-23T13:44:24+05:00

Ushbu maqolada qomusiy olim, tilshunos, terminolog Mahmud Qoshgʻariyning “Devoni lugʻotit turk’’ asaridagi ayrim harbiy-siyosiy terminlarning izohi, ma’nolari tahlil qilingan va semantik guruhlarga ajratilib oʻrganilgan. Bu terminlarning hozirgi kunda qay darajada qoʻllanish-qoʻllanmasligi ayrim misollar asosida tahlil qilingan.

OʻZBEK MILLIY ADABIY TILINING HOZIRGI KUNDAGI MUAMMOLARI VA ULARNING YECHIMLARI

2024-02-20T17:59:59+05:00

Mazkur maqolada oʻzbek tili va uning ahamiyati hamda hozirgi globallashuv zamonida oʻzbek tilida uchrayotgan muammolar va ularning yechimlari haqida ma'lumotlar keltirib oʻtilgan

AZӘRBAYCAN DİLİNİN FONETİK QURULUŞUNUN SӘCİYYӘVİ XÜSUSİYYӘTLӘRİ

2024-02-21T17:39:56+05:00

Fonetika danışıq sәslәrini öyrәnәn elm sahәsidir. Onun әsasını fonemlәr vә sәslәr tәşkil edir. Fonetika danışıq sәslәrinә, fonemlәr vә sәslәr tәşkil edir. Fonetika danışıq sәslәrinә, fonemlәrә yanaşmasına görә 5 növә ayrılır: tәsviri fonetika, tarixi fonetika, müqayisәli fonetika, fizioloji fonetika vә tәcrübi-eksperimental fonetika. Dilin әn kiçik vahidi olan fonemlәr özündә 7 әlamәtdar xüsusiyyәti birlәşdirir. Dildә әn kiçik fasilәlәrә ayrılan fonetik vahid isә hecalardır. O da öz tәrkibinә görә 2 qrupa bölünür: saf vә qovuşuq heca. Azәrbaycan dilindә fonosemantika әsasәn vurğu vә intonasiya ilә әmәlә gәlir. Bu da Azәrbaycan әdәbi dilinin formalaşmasında mühüm әhәmiyyәtә malikdir.

“DEVONU LUGʻOTIT TURK” ASARINING TILSHUNOSLIK UCHUN AHAMIYATI

2024-02-21T17:44:20+05:00

Mazkur maqolada turkiy tilshunoslikka oid ilk ilmiy manba – “Devonu lugʻatit turk” asarining zamonaviy tilshunoslik nuqtayi nazaridan ahamiyati haqida soʻz boradi. Xususan, Mahmud Qoshgʻariy ilgari surgan ilmiy dalillarning zamonaviy tilshunoslikdagi talqinlari keltirilib, har ikki ilmiy nazariya oʻzaro taqqoslanadi. Mahmud Qoshgʻariyning tilshunoslik borasidagi qarashlari qadimgi hind olimi Panini, yunon olimlari Platon va Aristotel, arab tilshunosli Halil, XVIII-XX asr Yevropa tilshunoslari Shleyxer, Ferdinand de Sossyurlarning fikrlari bilan muqoyasa qilinadi hamda turkiy tilshunoslik ham arab, hind, yunon va Yevropa olimlari tilshunosligidan mazmunan qolishmasligi isbotlanadi.

ÖZBEK EDEBİYATI DİLİNİN MODERNİTE DÖNEMİNDE GELİŞİMİNDE ÇOLPON'UN ROLÜ

2024-02-23T12:13:22+05:00

Bu makale, 20 yüzyıl Özbek şiir dunyasında silinmez izler bırakan vatansever Abdülhamid Süleyman' oğlu Çolpon, Özbek edebî dilinin modernizm dönemindeki gelişimine ilişkin görüşlerini incelemektedir.

MAHMUD KOSHGʻARIYNING"DEVON-U LUGʻOTI-TURK"ASARIDA KELTIRILGAN OʻSIMLIK NOMLARI

2024-02-23T13:20:59+05:00

Ushbu maqolada Mahmud Qoshgʻariyning “Devon-u lugʻotit turk"asarida keltirilgan oʻsimlik nomlari,ularning mahalliy til va shevalarda nomlanishi,izohi haqida fikr yuritilgan.

OʻSMIRLAR NUTQINING SHAKLLANISHIDA IJTIMOIY OMILLARNING AHAMIYATI

2024-02-23T13:30:55+05:00

Shaxs ulgʻaygani sari uning nutqi ham rivojlanib boradi. Ammo oʻsmirlik davrida bola nutqi turli ta’sir doiralariga tushadi. Tadqiqot ishida mana shu tashqi ta’sirlar tufayli oʻsmir yoshdagi bola nutqi qanday holatda boʻlishi, kattalar nutqi (yetarlicha shakllangan nutq)dan qaysi jihatlari bilan farqlanishi oʻrganilgan. Tadqiqotda oddiy maktab va tilga ixtisoslashtirilgan maktabdan 40 nafar bola hamda 6 nafar katta yoshli ishtirokchilar nutqi diktofonga yozib olinib, tahlil qilindi. Natijada katta yoshli shaxslar va oddiy maktab oʻquvchilarining nutqi oʻrtasida katta tafovut boʻlganu holda, tilga ixtisoslashgan maktab oʻquvchilarining nutqi kattalar nutqiga har taraflama yaqin turishi kuzatildi.

“ZOMINNING TIL QOMUSI” ASARIDAGI MAQOLLARNING ADABIY TILDAGI MAQOLLAR BILAN SINONIMLIGI

2024-02-23T13:50:55+05:00

Ma’lumki, dialektalogiya tilshunoslikning eng muhim va ayni vaqtda eng dolzarb masalalarini qamrab olgan yoʻnalishlardan biri sanaladi. Shunga koʻra, Bosim Toʻychiboyevning “Zominning til qomusi” asarida keltirilgan Zomin xududiga xos boʻlgan ayrim maqollar oʻzbek adabiy tilidagi variantlari bilan qiyoslandi. Shu bilan birgalikda, mazkur maqolaning mazmun va shakl mutanosibligiga doir tahliliy fikrlar bildirildi.

ZID MA`NOLI SO`ZLAR O`QUV IZOHLI LUG`ATINI TUZISHNING LINGVISTIK ASOSLARI

2024-02-22T15:58:18+05:00

Bugungi kunda zid ma`noli so`zlar o`quv izohli lug`ati va uning yaratilishi masalasi dolzarb bo`lib kelmoqda. Sababi, maktab o`quvchilari hamda maktabgacha yoshdagi bolalar nutqining tabiatiga, yosh xususiyatiga ko`ra o`zbek tili antonimlarining o`quv izohli lug`atlari yaratilmagan. Bolalar va o`quvchilar nutqi lingvokognitiv asoslarda rivojlanib boradi. Zid ma`noli so`zlar o`quv lug`atlarini lingvokulturologik va lingvokognitiv aspektlarda o`rganilmaganligi muammoning dolzarbligini ko`rsatadi.

LINGVOPOETIKA. BADIIY MATNDAGI SOʻZ

2024-02-23T11:44:15+05:00

Ushbu maqola filologiyaning yangi sohasi sifatida lingvopoetikaning shakllanishi hamda badiiy matndagi soʻzlarning foydalanish tartibiga bagʻishlangan. Tadqiqotning maqsadi lingvopoetika mustaqil filologik fanmi yoki u lingvostilistika va adabiy tanqidning oddiy birikmasi ekanligini aniqlashga urinishlarni kuzatish mumkin.

ЫБЫРАЙ АЛТЫНСАРИН ӘҢГІМЕЛЕРІ ТІЛІНІҢ ЛЕКСИКАЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

2024-02-23T12:01:14+05:00

Мақалада Ыбырай Алтынсариннің әңгімелерінің тілдік ерекшеліктері қарастырылған. Ыбырай Алтынсарин әңгімелерінде ауыспалы мағыналы сөздер, көп мағыналы сөздер, омоним, синоним, антоним, фразеологизмдердің қолданылуы мүмкінділігін, мәтіндегі стильдік қызметін айқындаған. Тіліміздегі сөз қолданыстарды белгілі бір стильдік мақсатпен жұмсағанын мысалдар негізінде айқындап берген

“OTAMDAN QOLGAN DALALAR’’ ASARIDAGI MORFEMIK QOʻSHIMCHALARNING OʻZIGA XOS QOʻLLANISHI VA DIALEKTAL KOʻRINISHI

2024-02-23T13:23:26+05:00

Ushbu maqola Togʻay Murodning “Otamdan qolgan dalalar” asaridagi oʻziga xos soʻzlarning yasalishi, morfemik qoʻshimchalarning rang- barang qoʻllanishi va soʻzlarning yasalish usullari haqida

QARSHILANTIRISH ASOSIDA SHAKLLANGAN ORNITONIM KOMPONENTLI PAREMALAR

2024-02-23T13:37:38+05:00

Ushbu maqolada til oʻzining ichki tuzilishiga ega boʻlgan struktura ekanligi, unda har bir birlikning qanday tartibda joylashtirilganligi, oʻzbek tilida paremalarning oʻrni, nutqiy jarayonda maqollarning roli, ornitonim komponentli paremalarning shakllanish asoslari, antonimlar va kontekstual qarshilantirishning farqi haqida ma’lumot berilgan. Ornitonimlarning bir-biri bilan qarama-qarshi qoʻyilishida asosiy jihatlar xususida soʻz yuritilgan. Shu bilan birga, maqolada taqqoslash-qiyoslash usullaridan foydalanilgan.

KOʻP MA’NOLI SOʻZLARNI BIR TILLI OʻQUV IZOHLI LUGʻATLARDA TALQIN QILISH MUAMMOLARI

2024-02-23T11:51:02+05:00

Maqolada bir tilli lugʻatlarda koʻp ma’noli soʻz ma’nolarini farqlash bilan bogʻliq muammolar va ularning yechimlariga diqqat qilingan. Bosh ma’no va hosila ma’nolarning farqlanmasligi,polisemiya va omonimiyaning aralashtirib yuborilishi, nutqiy kontekstual ma’nolarning lugʻatda alohida ajratilishi oʻrganilgan.

MILLIY REALIYA — MUQOBILSIZ TIL BIRLIGI

2024-02-23T12:43:08+05:00

Ushbu maqolada muqobilsiz til birliklari, ya'ni realiyalar haqida, ularning qoʻllanilishi, badiiy hamda folklor asarlar tarkibida kelishi va xalqmiz milliy madaniyatida tutgan oʻrni haqida fikr yuritilgan. Shuningdek, asosiy e'tibor maishiy realiyalar, ularning hayotimiz, turmushimizdagi oʻrniga qaratilgan.

NEVAYİ’NİN “BEDÂYİÜ’L-BİDÂYE” DİVANINDAKİ Kİ’Lİ BİRLEŞİK CÜMLE VE KARMAŞIK CÜMLE ÜZERİNE BİR İNCELEME

2024-02-23T13:10:52+05:00

Ki’li birleşik cümle ve karmaşık cümle tüm çağdaş Türk lehçelerinde bulunan birleşik cümle türüdür. Bu tür cümleler önce Eski Türk Dilinde Farsçadan yapılan çevirilerde kullanılmış, daha sonra bağımsız birleşik cümle türü olarak kullanılmaya başlanmıştır. Çağatay Türkçesinde de bu cümle türleri yaygın olarak kullanılmıştır. Örneğin Ali Şir Nevayi tüm eserlerinde bu cümle türlerinden faydalanarak, biçim ve anlamın kompaktlığına ulaşır

TOʻRA SULAYMON SHE’RIYATINING LINGVOKULTUROLOGIK ASPEKTI

2024-02-23T13:30:05+05:00

Ushbu maqola tilshunoslikning lingvokulturologiya sohasiga bagʻishlangan boʻlib, shoir Toʻra Sulaymon she’riyatidagi lingvokulturologik aspektlari, ya’ni shoir qoʻllagan oʻxshatishlar, oʻzbek mentalitetimizga xoslik kabi jihatlari haqida soʻz yuritiladi.

DAVLAT TILIDA ISH YURITISH HUJJATLARINING NOMLANISHIDAGI AYRIM KAMCHILIKLAR

2024-02-23T13:49:26+05:00

Oʻzbek hujjatchiligining tarixiga bir nazar tashlaydigan boʻlsak, uning ildizi oʻzbek xalqining uzoq tarixiga borib taqalishini koʻrishimiz mumkin. Oʻzbek hujjatchiligi oʻziga xos an’ana va uslublar bilan asrlar davomida shakllanib keldi [Madvaliyev, 2017: 124].

MUTRIB XONAXAROBIY SHE’RIYATIDA METONIMIYALAR LINGVOPOETIKASI

2024-02-21T17:41:55+05:00

Ushbu maqolada Mutrib Xonaxarobiy she’rlarida qoʻllangan metonimiyalar tahlil qilingan boʻlib, bu tahlillar lingvopoetik imkoniyatlar belgisini namoyon qilgan.

Діни дастандар және философия

2024-02-23T11:40:42+05:00

Сонау Аристотельден бастап бертінге дейінгі маңызды болып келе жатқан бір ғана сұрақ бар. Ол «Адам деген кім?», «Ол несімен адам?» дейтін өшпес сұрақтар. Сол кезеңде ойшылдар үнемі назардан бір нәрсені тыс қалдырып отқан. Тіпті Аристотельдің өзі де осы мәселені зерделеген кезде махаббат мәселесін басты назарға алмаған. Ойшылдардың көбі мейірім – махаббатқа емес, тас – түйін логикаға көңіл бөлген. XVII ғасырда қазіргі ғылымның өркендеу дәуірі басталды. Философияның да жаңа тынысы ашылды. Осы кезге дейін адамдарды біріктіріп тұрған бірден бәр күш дін еді. Сол діннен өніп шыққан құндылықтар адамның мына дүниені тануына, болмысының ашылуына жол ашатын құрал болған.

BADIIY MATNDA QOʻLLANILGAN UNDOV SOʻZLAR SEMANTIKASI

2024-02-23T12:53:03+05:00

Mazkur maqolada undov soʻzlarning insonlar nutqida hamda badiiy matnda qoʻllanilish darajasi va estetik ta‘siri haqida fikr yuritildi.Undov soʻzlar nutqda, yoki badiiy asar qahramonlarining tilidagi his- hayajonni, buyruqxitobni, haydash, chaqirish ma‘nolarini ifolalaydi. Undov soʻzlar ma‘nosiga koʻra turlarga boʻlinishidan tashqari, intonatsiya jihatidan ham rang-barangligi badiiy asarlar orqali yoritildi.

EVFEMISTIK VOSITALAR KOʻP QOʻLLANADIGAN USLUBLARDA (BADIIY VA SOʻZLASHUV USLUBLARI MISOLIDA) ULARNING OʻRNI

2024-02-23T13:19:52+05:00

Ushbu maqolada evfemizmlar haqidagi umumiy maʼlumotlar va ularning badiiy va soʻzlashuv uslublaridagi oʻrni haqida mulohazalar misollar yordamida koʻrsatilgan. Evfemizmlarning semantik-grammatik shakllanishiga koʻra turlari haqida nazariy fikrlar keltirib oʻtilgan. Evfemalarning til sathiga munosabati masalasiga alohida e’tibor qaratilgan.

NASRIY ASARLARDA SOʻROQ GAPLARNING IFODALANISHI (Sharof Boshbekovning "Temir xotin" asari asosida)

2024-02-23T13:37:45+05:00

Maqolada soʻroq gaplarning grammatik va semantik xususiyatlari haqida maʼlumotlar keltirilgan, uning nasriy asarlarda bajaruvchi vazifasi Sharof Boshbekovning "Temir xotin" asaridan keltirilgan misollar orqali tahlil qilingan

BOBURNOMA KITOBIDAGI HARBIY TERMINLAR

2024-02-23T13:57:20+05:00

Ushbu maqola Zahiriddin Muhammad Bobur “Boburnoma” asaridagi harbiy terminlar, hamda Boburning bunyodkorlik gʻoyalari, ularning yosh avlod uchun nechogʻli ahamiyatli ekanligi yoritilgan.

ALISHER NAVOIY ASARLARIDA NUTQNING SALBIY VA IJOBIY JIHATLARI HAQIDAGI FIKRLARI

2024-02-21T08:55:20+05:00

Alisher Navoiy asarlari mislsiz xazina, tuganmas boylikdir. Jamiyat uchun zarur boʻlgan har qanday masala borki, uning yechimi Navoiy asarlarida oʻz ifodasini topgan.Shunday masalalardan eng dolzarbi hisoblangan soʻzlash odobi, muloqot qilish madaniyati haqida ham adibning muhim oʻziga xos pozitsiya va talqinlari bor. Ayni nutq madaniyati va muloqot qilish odobi bugungi kunda bilishimiz oʻrganishimiz lozim boʻlgan muhim masala hisoblanib, Navoiy asarlarida bu masalaga doir atroflicha kerakli fikrlar bayon qilingan. Oʻrganish jarayonida Navoiyning nutqning salbiy va ijobiy tomonlari, ularni yuzaga keltiruvchi omillarni tahlil va taqqoslash metodi orqali oʻrganilib, oʻquvchida qiyoslash orqali har ikkisining foyda va zararini tushuntirishga harakat qilindi. Natijada eng muhim vazifamiz sanalgan tilimizni sofligini saqlash, yosh avlodni milliy vatanparlik ruhida tarbiyalash hamda tilimizga boʻlgan hurmatni yanada oshirishga e’tibor qaratildi.

YORDAMCHI SOʻZLARNING GAP BOʻLAKLARI VAZIFASIDA KELISHI

2024-02-22T16:12:24+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek tilidagi yordamchi soʻzlar(koʻmakchi, bogʻlovchi, yuklama)ning gap boʻlaklari vazifasida kelishi va ularning oʻziga xos xususiyatlari, bundan farqli oʻlaroq nazariyotda shu paytgacha “yordamchi soʻzlar gap boʻlaklari vazifasida kelmaydi” deb talqin qilingani va uchramagani, hozirgi kunga kelib esa, yordamchi soʻzlarning gapning ma’lum bir gap boʻlagi boʻlib kelish hodisasi amaliy tilshunoslik uchun nazariyot talabi ekanligi va buning isboti haqida soʻz boradi.

ТҮРКІ ТІЛДЕРІНДЕГІ «АНА» КОНЦЕПТІСІНІҢ ТІЛДІК–ТАНЫМДЫҚ СИПАТЫ

2024-02-23T12:07:07+05:00

Ғылыми мақалада қазақ тіл білімінде зерттеліп жүрген іргелі бағыттар антропоцентризм, концептология және лингвомәдениеттану ғылымдары шектесе отырып, сипатталады. Түркі тілдерінің этимологиялық фактілері жасақталып, сол деректерге сай қазақ тіліндегі «ана» ұғымының ассосациялы мәндері сараланады. Тұрақты тіркестердегі ананың семантикасы мен қазіргі қоғамда қалыптасқан коннатациялары талданады

ARXAİK APELYATİVLİ QARAMAN VӘ TUĞ TOPONİMLӘRİNİN ETİMOLOGİYASI

2024-02-23T12:25:14+05:00

Azәrbaycan toponimik sistemindә türk mәnşәli toponimlәr üstünlük tәşkil edir. Toponimlәrin bir qismi arxaik apelyativlәr әsasında formalaşmışdır. Azәrbaycan toponimlәrinin tәrkibindә bir sıra qәdim türk sözlәri var ki, bu günümüzә qәdәr qorunub saxlanmışdır. Arxaik apelyativli Azәrbaycan toponimlәrinin areallarına ölkәmizin bütün әrazilәrindә vә türk xalqlarının yaşadığı digәr әrazilәrdә dә rast gәlmәk mümkündür. Mәqalәdә apelyativi arxaik olan türk mәnşәli Qaraman vә Tuğ toponimlәrinin leksik-semantik etimoloji izahları verilmişdir.

OʻZBEK TILIDAGI FITONIM KOMPONENTLI OʻXSHATISHLAR

2024-02-23T12:39:42+05:00

Oʻxshatish etaloni sifatida tanlanadigan leksemalar ma’no jihatdan rang-barang. Oʻsimlik dunyosiga aloqador birlklar turli xalqlarda turli tushunchalarga nisbatan qoʻllanishi mumkin. Jumladan, fitonim komponentli oʻxshatishlar vositasida ham xalqning milliy-ma’naviy xususiyatlari, turmush tarzi bilan bogʻliq jihatlar ham aks etadi.

YANGI OZIQ-OVQAT OʻZLASHMALARI NEOLOGIYANING OʻRGANISH OBYEKTI SIFATIDA

2024-02-23T13:04:03+05:00

Maqola oʻzbek tili lugʻat boyligida oʻzlashayotgan yangi oziqovqat nomlarini neologiyaning bir tarmogʻi sifatida oʻrganish xususida boʻlib, uning oʻziga xos jihatlari ochib berilgan.

ZEBO MIRZO SHE’RIYATIDA MUROJAAT BIRLIKLARINING OʻRNI THE ROLE OF UNITS OF ADDRESS IN THE POETRY OF ZEBO MIRZA

2024-02-23T13:27:09+05:00

Maqolada zamonaviy oʻzbek adabiyotida Zebo Mirzo she’riyati va unda qoʻllanilgan murojaaat birliklarining ishlatilish oʻrni haqida fikr yuritiladi. Zebo Mirzo ijodining taraqqiylashuvida murojaat birliklarining oʻziga xos xususiyatlari tegishli misollar asosida tahlil qilinadi.

OʻZBEK TILSHUNOSLIGIDAGI ILK SOTSIOLINGVISTIK QARASHLAR

2024-02-23T13:47:52+05:00

Bugungi oʻzbek tilshunosligining shakllanishi uzoq asrlar, xususan, X asrga, ayrim manbalarda esa VIII asrga borib taqalishi haqidagi fikrlar keltiriladi. XX asrning ikkinchi yarmiga borib, til tadqiqida shaxs omili birinchi pogʻonaga chiqqanligiga qaramay, insoniyat yaratilgandan buyon til va shaxs unsuri doimiy bir-birini taqazo etib keladi. Jumladan, zamonaviy tilshunoslik yoʻnalishi sanalgan sotsiolingvistikaning ham ilk ildizlari uzoq asrlarga borib taqalishi borasida taxminlar yoʻq emas. Til ijtimoiy hodisa oʻlaroq jamiyatdan ayro taraqqiy eta olmasligi haqidagi qarashlar fikrimizning isbotidir. Mazkur maqolada oʻzbek tilshunosligidagi ilk sotsiolingvistik qarashlar bugungi kun oʻzbek sinxron sotsiolingvistikasi terminologiyasiga qiyoslangan holda tadqiq etildi.

OʻZBEK MUSIQA TERMINLARINING ANTROPOSENTRIK TADQIQI

2024-02-23T11:40:12+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek tili tarkibidagi musiqa terminlari antroposentrik paradigma nuqtayi nazaridan lingvomadaniy va sotsiol jihatdan tahlil etilgan. Inson omilining til takomiliga ta’siri, til va madaniyat mushtarakligi, jamiyatdagi sotsial guruhlar nutqida til elementlarining voqealanishi kabi masalalar tadqiqot obyekti sifatida olingan.

ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ СӨЙЛЕМ МҮШЕЛЕРІНІҢ ОРНЫ

2024-02-23T12:15:02+05:00

Қазақ тіл білімінде, сөйлем мүшелерінің сөйлемде атқаратын қызметі өте күрделі. Синтаксис сала тұрғыдан қарастыратын болсақ, сөйлем мүшелері сөздердің ара жігін ажыратуға орасан зор септігін тигізеді.

GLOBALIZATSIYA JARAYONIDA MADANIY OʻZGARISHLAR VA UNING TILDA AKS ETISHI

2024-02-23T12:32:04+05:00

Mazkur maqolada assotsiativ tilshunoslikning rivojlanishini tadqiq etish, tilning paydo boʻlishi masalasi matn hosil qilishdagi oʻrni, matnning assotsiativ maydoni kabi masalalar yoritilgan

YUQORI SINF ADABIYOT DARSLIKLARIDAGI TARIXIY ANTROPONIMLAR LUGʻATI MOBIL ILOVASINI YARATISHNING ZARURATI

2024-02-23T13:18:45+05:00

Maqola yuqori sinf darsliklarida oʻzbek mumtoz adabiyoti doirasida qoʻllanilgan onomastik birliklar tahliliga bagʻishlangan boʻlib unda 7-11sinf oʻquvchilarining antroponimlar bilan bogʻliq bilim va koʻnikmalarini shakllantirish xususida fikr yuritiladi. Umumiy oʻrta tа’lim mаktаblаrining 7-11-sinf oʻquvchilari uchun dаrslik sifatida tavsiya qilingan adabiyotlarda qayd etilgan antroponimlar oʻquv lugʻati mobil ilovasini ishlab chiqishning zarurati haqida toʻxtalib oʻtiladi.

ABU RAYHON BERUNIY “QADIMGI XALQLARDAN QOLGAN YODGORLIKLAR” ASARIDA AYRIM ASTIONIMLAR XUSUSIDA

2024-02-23T13:34:20+05:00

Joy nomlari oʻz-oʻzidan paydo boʻlmagan, balki ular inson tafakkurining mahsulidir. Xalqlarning ona-tabiat, atrof-muhit haqidagi sinchkov kuzatishlari, kishilarning turmush tarzi va xoʻjaligiga oid boy tajribalari, koʻhna tarixning turli davrlarida boshidan kechirganlari, ulugʻ orzu va umidlarini aks ettirgan.Maqolada buyuk ajdodimiz Abu Rayhon Beruniyning “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar” asarida qoʻllangan ayrim astionimlarning ma’nolari va ularning etimologiyasi boʻyicha fikrlar yuritilgan.Nomlarda xalqlarning qadimiy an’ana, urf-odat hamda qadriyatlari oʻz izini qoldira olgan va nomlar milliy oʻzlikni anglashga xalqlarning ruhiy, ma’naviy sarchashmalari boʻlgan an’ana, udumlariga e’tibor berishga hissa qoʻshadigan vositalardan biri sanaladi.

FRАZEOLOGIK POLISEMIYA HAQIDA BA’ZI MULOHAZALAR

2024-02-23T13:53:37+05:00

Mazkur tezisda frаzeologik polisemiya, ya’ni ibora(turgʻun birikma)larda uchrovchi koʻpma’nolilik hodisasi tahlilga tortilgan. Frаzeologik polisemiyadа bаrchа mа’no koʻchmа boʻlgаnligi bois, ulаrni bosh vа hosilа mа’nolаrgа аjrаtish qiyin. Misollar, asosan, Tohir Mаlikning “Odаmiylik mulki” аsаridаn keltirildi.

OʻZBEK TILSHUNOSLIGIDA “SLENG” TUSHUNCHASINING MOHIYATI

2024-02-22T16:06:11+05:00

Sotsiolingvistik birliklar orasida koʻp murojaat qilinadigan noadabiy leksik qatlamga oid birliklar hamisha oʻrganilishga muhtoj. Garchi yozma nutqda kamdan-kam hollarda ishlatilsa ham, ogʻzaki soʻzlashuv nutqida faol qoʻllanishda boʻlgan jargon, argo va slenglar ilmiy tadqiqi masalasi hamon muhim boʻlib turibdi. Mazkur maqolada sotsiolektlarning bir turi boʻlgan slenglar, ularning oʻziga xos xususiyatlar, koʻlami va qoʻllanilish holatlari tadqiq qilinadi.

OʻZBEK VA TURK TILLARIDAGI AYRIM MAQOLLARNING LINGVOKULTUROLOGIK XUSUSIYATI

2024-02-23T11:47:47+05:00

Maqolada tilshunoslikning yangi yoʻnalishlardan biri boʻlgan lingvokulturologiya oʻzbek va turk tillaridagi ayrim maqollar misolida tadqiq etildi. Bunda maqollarning ikki xalq etnogenezidan, madaniyatidan kelib chiqqan holda farqli yoʻsinda, turli shakl va usulda qoʻllanilishiga asosiy e’tibor qaratildi. Lingvokulturologiyaning asosiy mohiyatini ochib berishga harakat qilindi.

ШОИР ҲАЙРАТИЙ РУБОИЙ ВА ФАРДЛАРИ ЛИНГВОПОЭТИКАСИ

2024-02-23T12:22:13+05:00

Ушбу мақолада Умрзоқ Холбой ўғли Ҳайратийнинг рубоий ва фардларида қўлланган сўзларнинг лингвопоэтик хусусиятлари ҳамда ундаги матн турлари шарҳи келтирилган. Бундан ташқари мазкур илмий тадқиқот ишида рубоий ва фардлар тўғрисида қимматли маълумотлар келтирилган.

TOSHKENT VILOYATI GIDRONIMIYASIDA RANGLAR IFODALAGAN LINGVOMADANIY MA’NO

2024-02-23T12:40:16+05:00

maqolada Toshkent viloyati gidronimlarida rang topoformantlari, ularda rang komponenti ifodalagan ma’noning ekstralingvistik – lingvomadaniy jihatlari, gidronimlar tarkibida keluvchi ranglar ifodalaydigan ramziy ma’nolar haqida ma’lumot berilgan Maqoladan koʻzlangan ilmiy maqsad – gidronimlarda tarkibida keluvchi ranglarning anglatadigan ekstralingvistik ma’nomazmunini tadqiq qilish va shu asosda joy nomida uchrovchi rang bildiruvchi soʻzlarning mohiyatini aniqlashdir.

QOʻSHTIRNOQNING PUNKTUATSION VA STILISTIK XUSUSIYATLARI (“SHUM BOLA” ASARI MISОLIDA)

2024-02-23T13:03:32+05:00

Maqolada punktuatsion belgilardan biri boʻlgan qoʻshtirnoq va uning barcha semantik xususiyatlari Gʻafur Gʻulomning "Shum bola" asaridan olingan misollar asosida tahlilga tortilgan. Shuningdek, punktuatsiya boʻlimining shakllanishida tilshunos olimlarning qarashlari, olib borgan tadqiqotlari haqida soʻz boradi.

NUTQIY FAOLIYATDA DIALOGIK NUTQNING OʻRNI VA UNING XUSUSIYATLARI

2024-02-23T13:26:29+05:00

Maqola ijtimoiy-madaniy hodisa sifatida ijtimoiy-falsafa tarixida dialogning shakllanishi va rivojlanishiga bagʻishlangan. Dialog gʻoyasining rivojlanishi M.M.Baxtin, L.M.Batkin va M.S. Kogon va turli mualliflar nuqtai nazaridan koʻrib oʻtiladi. Bundan tashqari, ushbu maqolada dialogik nutqning xususiyatlari turli mualliflar nuqtai nazaridan nutq faoliyatining bir turi sifatida koʻrib chiqiladi hamda chet tillarini oʻqitishda dailogning ahamiyati toʻgʻrisida ham toʻxtalib oʻtiladi.

ZAVQIY SHE’RIYATIDA ANTROPONIMIK BIRLIKLARNING QOʻLLANILISHI

2024-02-23T13:43:30+05:00

Ushbu maqolada Ubaydullo Solih oʻgʻli Zavqiy asarlarida antroponimlarning qoʻllanilishi haqida fikr yuritiladi. Shoir ijodida keng oʻrin tutgan antroponimik birliklar: laqablar va taxalluslar alohida tahlilga tortilib, Zavqiyning nominator sifatidagi mahorati ochib beriladi. Laqab va taxalluslar leksik-semantik jihatdan guruhlarga ajratilib, ma’no qirralari izohlanadi. Ayrim nomlarning etimologik tahlil etilishi oʻzbek tili onomastikasining Zavqiy ijodida qanday aks etganini ifodalashga xizmat qiladi. Maqolada tarixiy-qiyosiy, komponent tahlil va lingvostatistik metodlardan foydalanildi. Shoir asarlarining antroponimiyasini oʻrganish uning til xususiyatlarini tadqiq etishdagi dolzarb vazifalardan biridir.

POLISEMANTIK SOʻZLAR TARIXIGA BIR NAZAR (“DEVONU LUGʻOTIT TURK” MISOLIDA)

2024-02-23T11:31:43+05:00

Polisemiya hodisasi qadim davrlardanoq olimlar diqqatini tortgan. Xususan, Mamud Koshgʻariy “Devonu lugʻotit turk” asarida soʻz ma’nolariga oid qimmatli ma’lumotlarni keltirgan. Ushbu maqolada “Devonu lugʻotit turk” da keltirilgan, XI asrda ajdodlarimiz tomonidan turli ma’nolarni ifodalash uchun qoʻllangan ayrim polisemantik soʻzlar ma’nolari orasidagi bogʻliqlik tahlil qilindi. Tahlil XI asrdagi soʻzlarning ma’no qirralari haqida ma'lumot berishi bilan birga, XI asrda yashagan ajdodlarimizning obyektiv borliqdagi narsa, voqelik, belgi, harakat va holatlarni bir-biri bilan aloqador holda qiyoslab idrok qilganligi, ularni tilda qay darajada aks ettira olganliklarini ham koʻrsatadi.

MÜASIR DÖVRDӘ TÜRK XALQLARININ MILLI DIL VӘ MILLI KIMLIK MӘSӘLӘLӘRI

2024-02-23T11:55:08+05:00

Milli dil vә milli kimlik mәsәlәsi bir-biri ilә bağlı olub bir çox hallarda siyasi mahiyyәt daşıyır. Dil siyasәti hәr hansı etnik qrupun milli kimlik mәsәlәsi ilә birbaşa әlaqәdardır. Belә ki, hәr bir toplumun milli dilinә qarşı atılan addımlar hәmin toplumun milli kimlik mәsәlәsini dә tәhlükә altına alır. Müstәqil dövlәtçiliyi olmayan, hәr hansı dövlәtin tәrkibindә vә ya asılılığında yaşayan türk xalqların vәziyyәti, sözsüz ki, daha ağırdır. Dünyanın müxtәlif әrazilәrinә yayılan türk xalqları arasında hazırda milli dil vә milli kimlik baxımından tәhlükәdә olan bir sıra türk xalqları da vardır. Mәqalәdә Rusiyada, Çindә, İranda yaşayan türk xalqlarına qarşı hәyata keçirilәn dil siyasәtinin şovinist mahiyyәtindәn bәhs olunur, bu ölkәlәrdә real olaraq türk dillәrinin sıxışdırıldığı göstәrilir.

«ҚАЗАҚ ТІЛ БІЛІМІНДЕ БІРІККЕН ЖӘНЕ КІРІККЕН СӨЗДЕРДІҢ ЗЕРТТЕЛУ ТАРИХЫ»

2024-02-23T12:30:03+05:00

Күрделі сөздердің бірі – біріккен және кіріккен сөздер.Біріккен сөздер көркем әдебиеттер де өте көп кездеседі.Біріккен сөздердің зерттелу тарихы тас дәуірінен басталған.Қазіргі күнге келіп, те бұл сөздер өз тобын әрмен қарай кеңейтуде.

QOʻSHMA GAPDA PRESUPPOZITSIYA

2024-02-23T13:14:10+05:00

Ushbu maqolada pragmalingvistika va qoʻshma gaplar orqali yuzaga keladigan presuppozitsiya yoritilgan boʻlib, oʻzbek tilidagi qoʻshma gaplarning presuppozitsiya xususiyatlari ba’zi misollar orqali tahlil qilingan. Tahlil qilishda Abdulla Qahhorning “Oʻgʻri” va Gʻafur Gʻulomning “Mening oʻgʻrigina bolam” hikoyalaridan foydalanildi. Maqolada hikoyalardagi qoʻshma gaplari orqali yuzaga keladigan presuppozitsiyalar koʻrib chiqildi.

“OSHIQNOMA” TURKUM DOSTONLARIDA MA’SHUQA TIMSOLI VA HOLATLARINI TASVIRLASHDA QOʻLLANILGAN LISONIY VOSITALAR

2024-02-23T13:34:28+05:00

Maqolada Xorazm regionida tarqalgan “Oshiqnoma” turkum dostonlari tilida uchraydigan turli poetik maqsadlarga xizmat qiluvchi tasviriy ifodalar, muayyan qolipga tushib qolgan birikma shaklidagi diskurs vositalarning oʻziga xos lingvistik jihatlari haqida mushohada yuritiladi. Mazkur masalani yoritishda qoʻlyozma va toshbosma dostonlar matni materiallari asos qilib olingan. Jumladan, “Oshiqnoma” turkumining bir nechta jildlariga tegishli dostonlar matnlaridagi ma’shuqaning timsolini tasvir etishda foydalanilgan lisoniy unsurlarning tarkibi, til qatlami va hosil qilgan birikmalari tahlil ostoga olinadi.

RANG BILDIRUVCHI SIFATLAR

2024-02-23T13:52:24+05:00

Ushbu maqolada sifat soʻz turkumi, xususan, rangni ifodalovchi sifat soʻz turkumiga oid birliklarning oʻzbek tilshunosligida oʻrganilishi xususida soʻz yuritiladi. Mazkur masalaga bagʻishlangan ilmiy tadqiqotlar oʻrganilib, tahlilga tortiladi. Rang bildiruvchi sifatlarning semalari ham tahlilga tortilib, misollar orqali yoritiladi. Sifatlarning boshqa soʻzlar bilan aloqaga kirishib , sintaktik birikma hosil qilishdagi terminlar va ularning ma’nolari izohlanadi.

KIRGIZ TÜRKÇESİ VE TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE “YÜREK” KELİMESİ İLE OLUŞAN DEYİMLER

2024-02-22T16:00:49+05:00

Deyimler tüm dillerde bulunmaktadır. Az sözle çok şey anlatabilmek ve anlamı güçlendirmek açısından deyimlerin ayrı bir yeri vardır. Aynı dil ailesine mensup olan Kırgızca ve Türkçe, deyim bakımından oldukça zengindir. Bu sebepten dolayı çalışmamızda organ adları içerisinde yer alan yürekle ilgili deyimler seçilerek bu deyimlerin karşılaştırılması yapılmıştır.

ISAJON SULTON HIKOYALARIDA NOVERBAL VOSITALARNING LINGVOPOETIK XUSUSIYATI

2024-02-23T12:02:02+05:00

Ushbu maqolada hozirgi adabiy jarayonda asarlari bilan oʻzining alohida oʻrniga ega boʻlgan yozuvchi Isajon Sultonning hikoyalarida qoʻllangan paralingvistik vositalar hamda ularning turlari tahlilga tortilgan. Yozuvchining noverbal vositalarga yuklagan poetik maqsadi, ularning badiiy estetik funksiyasi hamda soʻz bilan ifodalash qiyin boʻlgan paralingvistik vositalarni adib qanday bayon qilgani kabi masalalar haqida soʻz boradi.

TILDA FE’L IBORALARLARNING LUGʻATLARDA IZOHLANISHI HAQIDA BA’ZI MULOHAZALAR

2024-02-23T12:21:38+05:00

Maqolada antonim, ya’ni oʻzaro qarama-qarshi ma’noli soʻz va iboralarning semantikasi lugʻatlarda berilish xususiyatlari haqida fikrlar keltirilgan, shuningdek, fikr-mulohazalar asosli misollar bilan izohlanadi.

OʻZBEK TILI REKLAMA MATNLARIDAGI NEOLOGIZMLAR (TA’LIM SOHASIDAGI REKLAMALAR MISOLIDA)

2024-02-23T12:36:03+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek tilidagi reklama matnlarida qoʻllanayotgan neologizmlar haqida atroflicha ma’lumotlar berilgan. Reklama matnlaridagi neologizmlar haqida toʻliqroq tushuncha berish uchun ta’lim sohasidagi reklamalardan foydalanilgan. Maqolada neologizmlarning paydo boʻlishida kompyuter texnologiyalarining oʻrni haqida ham soʻz yuritilgan. Neologizmlar nima maqsadda reklama matnlarida qoʻllanilishi va ularning bajargan vazifalari toʻgʻrisida mulohazalar keltirilgan.

QORAQALPOQ TILSHUNOSLIGIDA LINGVOPOETIK TADQIQOTLAR

2024-02-23T12:57:02+05:00

Ushbu maqolada badiiy matnni oʻrganilish darajasi, alohida qoraqalpoq tilining lingvopoetikasining barpo etilishi, himoya qilingan lingvopoetik tadqiqotlar va unda zarur boʻladigan jihatlar yoritilgan. Badiiy matnning lingvistik tahliliga oid zarur ilmiy ishlar keltirilgan. Badiiy matnlarni oʻrganishda va tahlil qilishda bajarilgan ishlar yoritib berilgan.

ISAJON SULTON BADIIY DISKURSINING MILLIY-MENTAL XUSUSIYATLARI

2024-02-23T13:24:07+05:00

Maqolada Isajon Sulton badiiy diskursida qoʻllangan uzoq tarixiy jarayonga ega olam milliy-mental manzarasining birliklari: oʻzbek xalqining birdamligi, bir-biriga hurmati, andishasi va xonadonidagi milliy oʻziga xoslik, azaliy urf-odati, oila muqaddasligi, erkakning oiladagi oʻrni, qiz-ayollarning hayo-ibosi va boshqa xarakter xususiyatlari antroposentrik tilshunoslik nuqtayi nazaridan yozuvchi lisoniy imkoniyatlarini aniqlash maqsadida tahlil qilinadi. Shuningdek, oʻzbek xalq yozuvchisi Isajon Sulton badiiiy diskursi milliy-mental omillari mavzuviy guruhlangan.

TURKIYSHUNOSLIKDA ZOONIMLARNING OʻRGANILISHI

2024-02-23T13:43:44+05:00

mazkur maqolada ayrim turkiyshunos olimlar tomonidan tadqiq etilgan zoonimlar, ularga oid qarashlar bayon etilgan. Oʻrta asr Sharqining mashhur mutafakkirlaridan biri Abulqosim Mahmud az-Zamaxshariydan bugungi yosh olimlarning ishlarigacha imkon qadar tahlil jarayoniga tortilgan. Maqolani yozish jarayonida tasniflash, tavsiflash, semantik, qiyoslash metodlaridan foydalanilgan. Zoonimlar turkiy xalqlar hayotida qay darajada ahamiyat kasb etgani, hayvon nomlari bilan bogʻliq qanday leksemalar mavjudligi olimlarning tadqiqot ishlarini oʻrganish mobaynida yoritilgan.

NUTQIY FAOLIYAT – PSIXOLINGVISTIKANING ASOSI SIFATIDA

2024-02-23T13:57:40+05:00

Maqolamizda psixolingvistikaning fan sifatida kirib kelishiga asos boʻlgan xususiyatlar yoritilgan. Psixolingvistikaning psixika va lisoniy qobiliyat bilan bogʻliqligi, yangi paradigmaning vujudga kelishi natijasida maydonga kelganligi haqidagi mulohazalarimiz bildirib oʻtildi. Nutqiy faoliyat – psixolingvistikaning asosi, ekanligi izohlandi.

ASOSDOSH LEKSEMALARNING DIAXRON TAHLILI

2024-02-20T17:56:00+05:00

Mazkur maqolada oʻzbek tili tarixining leksikologiya sohasiga doir kuzatishlar oʻz aksini topgan. Quyida tilning ma’lum bosqichida yasalgan asosdosh soʻzlar tahlil qilinib, asos va yasalma tarkibidagi oʻzgarishlar izohlangan va bu leksemalarning tublashishi bilan bogʻliq mulohazalar bayon qilingan.

МОРФЕМА ВА УНГА ЁНДОШ ЛИСОНИЙ ҲОДИСАЛАР

2024-02-23T11:30:00+05:00

Морфема - сўзнинг энг кичик маъноли унсури. Морфема сўз таркибида бир ва бирдан ортиқ бўла олади. Морфема - сўз таркибининг луғавий ёки муайян бир лисоний-грамматик маънога эга бўлган шаклий унсури. Шунингдек, мақолада мазкур масалани ӯрганиш борасида кузатишлар ва хулосалар илмий таҳлили атрофлича баён қилинган.

КОННОТАЦИЯ ҚҰБЫЛЫСЫН ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

2024-02-23T12:10:44+05:00

Коннотативті мағынаны қалыптастыру тілдік бірлікте қалыптасқан мағыналар мен тілге қатысты сыртқы факторлардың конвергенциясы нәтижесінде жүзеге асырылады. Осыны ескере отырып, коннотативті мағынаны қалыптастырудың қатаң белгіленген моделі жоқ – жоғары ықтималдық үлесімен оны гипотетикалық түрде лингвистикалық, әлеуметтік-мәдени, когнитивті және дискурсивті экспоненттердің жиынтығын қамтитын конфигурация түрінде ұсынуға болады. Дискурста коннотативті мағынаны жүзеге асыру әмбебап құбылыстың ерекше көрінісі болып табылады.

YOZUV. YOZUVNING PAYDO BOʻLISHI

2024-02-23T12:28:52+05:00

Ushbu maqolada yozuvning paydo boʻlishi xalqimizga juda katta ahamyat kasb etilishi ma’daniyat va tilning taraqqiyotiga ijobiy ta’sir koʻrsatishi hozirgi kundagi zamonaviy soʻzlarni sodda va ra’von tushuntirish, yetkazib berish hamda tariximizdagi yozuvlar qanday boʻlganligi, qay tartibda ekanligi, qay koʻrinishda boʻlganligi aynan bir soʻzning bir gapdagi takrori tavtalogiyani yuzaga keltiradi uning paydo boʻlish tarixi unda qaysi olim va olemalarimiz jonbozlik koʻigi haqida bilib olishimiz mumkin.

“DEVONU LUGʻOTIT TURK”DAGI GORIZONTAL VA VЕRTIKAL HARAKAT FЕ'LLARI

2024-02-23T12:44:01+05:00

Oʻzbek tilshunosligida turkiy tillarning qabila va urugʻ tillaridan urugʻ birlashmalariga aylanishidek muhim bir tarixiy davrida yaratilgan Mahmud Koshgʻariy «Devon»ining leksikografik xususiyatlari, leksik-semantik, morfologik, sintaktik jihatlari keng oʻrganilgan. Bugungi kunda ilm-fanning barcha tarmoqlarida boʻlgani singari, tilshunoslik fanida ham ushbu tarixiy lugʻat asosida koʻplab ilmiy izlanishlar olib borilmoqda. Zero, «...tarixiy-madaniy merosimiz namunalarini har tomonlama chuqur oʻrganish, buyuk alloma va mutafakkirlarimizning jahon ilm-fani va sivilizatsiyasi rivojiga qoʻshgan beqiyos hissasini targʻib etish, shu asosda yurtdoshlarimiz, avvalo yosh avlodimizni xalqimizning buyuk ma’naviy merosiga hurmat, ona yurtimizga mehr va sadoqat ruhida tarbiyalashga qaratilgan ishlarning natijadorligini tubdan oshirish boʻyicha dolzarb vazifalar turganini alohida ta’kidlash lozim»13ligi Mahmud Koshgʻariy qoldirgan bebaho ma’naviy merosni tilshunoslik nuqtai nazaridan oʻrganishga asos boʻlmoqda.

SHOIRA SHAMS SHE’RIYATIDA TARIXIY VA ARXAIK SOʻZLAR

2024-02-23T13:10:56+05:00

Ushbu maqolada Shoira Shams gʻazallarida qoʻllangan tarixiy soʻzlar va arxaizmlarning oʻziga xos xususiyatlari haqida soʻz yuritilgan boʻlib, shoiraning bu kabi birliklardan ustalik bilan foydalana bilishi, shuningdek, badiiy matnda tasvirlanayotgan davr voqeligini real tasvirlash, asarning tarixiylik ruhini ta’minlash, she’r badiiyatini kuchaytirish kabi maqsadlarda qadimiy soʻzlarni qoʻllash usuli tadqiq qilingan. Shuningdek, maqolada ushbu sohani oʻrgangan olimlarning xulosa va tahlillarini ham koʻrishimiz mumkin va eskirgan soʻzlar lugʻatidan foydalanish, muammo va kamchiliklar haqida munozaralar berilgan. Shoira Shams she’riyatidagi eskirgan soʻzlar mavzuiy guruhlarga ajratilgan.

MILLIY TIL VA MILLIY MANFAAT

2024-02-23T13:30:11+05:00

Mazkur maqolada eski oʻzbek tilining taraqqiyot bosqichlari va turkiy adabiy til rivoji haqida tahlillar bilan birga bugungi kunda Oʻzbekistonda amalga oshirilayotgan islohatlarda til muammolari bilan bogʻliq masalalarda mamlakatimizda amalga oshirilayotgan oʻzgarishlar haqida soʻz boradi.

MUALLIFLIK KORPUSI

2024-02-23T13:49:07+05:00

Mualliflik korpuslari muallif asarlari tilini toʻliq va aniq koʻrsata olishi bilan boshqa axborot banklaridan ajralib turadi. Ushbu maqolada mualliflik korpusi boʻyicha olib borilgan ishlar yoritilgan. Xususan, rus tilshunosligidagi A.P.Chexov asarlari korpusi oʻrganilgan. Oʻzbek tilshunosligida mualliflik korpusi boʻyicha amalga oshirilgan tadqiqotlar, A.Navoiy mualliflik korpusi, A.Qahhor mualliflik korpusi va uning imkoniyatlari haqida soʻz yuritilgan.

FITRATNING “NAHV” ASARIDA SOʻZ BIRIKMASI VA UNING TOBELANISH USULLARI HAQIDA

2024-02-22T15:55:51+05:00

Ushbu maqolada hozirgi oʻzbek adabiy tilidagi sintaksis boʻlimi, sintaktik birlik, soʻz birikmasi va uning tobelanish, bogʻlanish usullari xususida soʻz yuritilgan va ushbu ma’lumotlar, asosan, Fitratning “Nahv” asari bilan qiyosan oʻrganilgan, asardagi istilohlar, terminlar izohlangan.

«БАТЫР» КОНЦЕПТІСІНІҢ КОГНИТИВТІ СИПАТЫ

2024-02-23T12:18:01+05:00

Қазіргі таңда антропоцентристік парадигма негізінде тіл білімінің аясы кеңеюде. Таным теориясы арқылы тіл білімінде концепті, аялық білім, фрейм, сценарий сынды ұғымдар қарастырылып жүр. Соның ішінде халықтың аялық білімін, дүние жайлы пікірлерін танытуда концепттің маңызы зор.

ОСОБЕННОСТИ ЦЕНТРАЛЬНО-АЗИАТСКОГО РЕГИОНА КАК ФАКТОРЫ ВЛИЯНИЯ НА РАЗВИТИЕ УЗБЕКСКОГО ЯЗЫКА НА ПРИМЕРЕ ФРАЗЕОЛОГИЧЕСКИХ ЕДИНИЦ

2024-02-23T12:35:23+05:00

В статье рассматриваются вопросы влияния региональных особенностей на происхождения фразеологических единиц в узбекском языке, а также их сопоставление с русским языком, некоторыми тюркскими языками и таджикским языком.

BOLALARDA NUTQ TEXNIKASINI SHAKLLANTIRISHDA TEZ AYTISHLARNING AHAMIYATI

2024-02-23T13:22:54+05:00

Ushbu maqolada bolalar talaffuzini toʻgʻri rivojlantirishda tez aytishlarning ahamiyati misollar asosida tahlil etilgan. Bolaning nutqiy qobiliyati rivojlanishi hech qachon oʻzining dolzarbligini yoʻqotmagan muammo ekanligi,. yosh avlodning nutqiy koʻnikmalarini oshirish ularning kelajakda yaxshi kasb egasi boʻlishlarida ham nihoyatda katta ahamiyat kab etishi asoslangan.

LISONIY PARADIGMALAR

2024-02-23T13:38:01+05:00

Ushbu maqolada lison va pardigma atamalariga ta’rif berilgan. Bugungi kunda ularning tilshunoslikda tutgan oʻrni va ahamiyati haqida fikr yuritilgan. Shuningdek, lisoniy paradigma turlarining oʻzaro farqli jihatlari misollar orqali ochib berilgan.

OʻZBEK TILI TARIXI HAQIDA

2024-02-23T13:57:16+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek tilining shakllanishi, rivojlanish tarixi va uning taraqqiyot bosqichlari haqida fik va mulohazalar bildirilgan. Shuningdek, turkiy tillar tarixini davrlarga boʻlish haqida yangicha qarashlar ham mazkur maqoladan oʻrin olgan. Oʻzbek tilining qardosh turkiy tillar oilasida tutgan oʻrni, uning oʻziga xos jihatlari va boshqa oila tillari bilan aloqasi kabi masalalar yoritib berilgan. Turkiy tili va eksi oʻzbek adabiy tilida yaratilgan yozma manbalardan namunalar keltirilgan

AZӘRBAYCANDA YAZI MӘDӘNİYYӘTİNİN YARANMA TARİXİ

2024-02-21T08:58:05+05:00

Alimlәr türk yazılı abidәlәrinin tarixini Orxon-Yeniseylә bağlayırlar. Şumerlәrin mixi yazısı onların bәşәriyyәtә әn böyük töhfәsi hesab olunur. Lakin müasir dövr tәdqiqatları sübut etmişdir ki, türklәrin ilkin vәtәni hesab olunan Ön Asiyada – Azәrbaycanda piktoqrafik yazı nümunәlәri kimi Gәmiqaya, Qobustan, Kәlbәcәr qayaüstü yazıları çox mәşhur olsa da, onların sonrakı izlәri işğalçılar tәrәfindәn tamamilә itirilmiş, mәhv edilmişdir. Ə.Fәrzәli Qobustanda vә Gәmiqayada qәdim әlifba işarәlәrini aşkar etdikdәn sonra hәmin әlifbanı piktoqrafik yazı sırasından çıxarmışdır. Qobustan vә şumerli türk (şumer) mәdәniyyәtinin eyni xalqa mәxsus olması, Azәrbaycanın kifayәt qәdәr öyrәnilmәmiş mәdәniyyәtinin Mesopatamiyadan qat-qat qәdim olması fikirlәri (T.Heyerdal) Azәrbaycan yazısının nә qәdәr qәdim tarixә malik olduğunu göstәrir.

TILDA QOʻLLANUVCHI QARAMA-QARSHI MA’NOLI SOʻZ VA IBORALAR HAQIDA AYRIM MULOHAZALAR

2024-02-23T11:27:39+05:00

Maqolada oʻzbek tilidagi antonim soʻzlar hamda antonim qoʻshimchalar, shu bilan birgalikda, frazeologik antonimiya haqida umumiy ma’lumot berilgan. Bu soʻzlarning ma’nosi, etimologiyasi turli lugʻatlardan keltirilgan misollar orqali aniqlashtirilgan.

OʻZBEK VA UYGʻUR TILLARİDAGI UNLILARNING QIYOSIY TAHLILI: XALQARO FONETIK ALIFBO (XFA) ASOSİDA

2024-02-23T12:08:38+05:00

Uygʻur tili oʻzbek tiliga nisbatan unlilar uygʻunligi kabi jonli til xususiyatiga ega boʻlib, tez ham qulay talaffuz qilinadi. Tabiiyki, uygʻur tilining eng koʻzga koʻringan alohidaliklaridan biri singarmonizmga mos keladigan 8 ta unli harflardir. Aksincha, oʻzbek tilida 1935-yildan beri, xususan, 6 xil unli harf qabul qilinib bugungi kungacha davom etmoqda. Ushbu tadqiqotning maqsadi oʻzbek va uygʻur tillaridagi unlilar va ularning variantlarini solishtirib, ikki til oʻrtasida asl farqlarning bor-yoʻqligini aniqlashdir.

ESKI OʻZBEK TILIDA HOZIRGI OʻZBEK ADABIY TILIDAN FARQLANUVCHI BA’ZI YASOVCHI VA YASALMALAR

2024-02-23T13:05:25+05:00

Eski oʻzbek tilidagi leksik birliklar ichida Eroniy qatlamining qoʻshimchalari koʻpchilikni tashkil qiladi. Xususan, biz mazkur kichik ilmiy-tadqiqot ishida ulardan ba’zilari haqida fikr yuritamiz.

MAKTABGACHA YOSHDAGI BOLALAR NUTQIDA LEKSIK ASSOTSIATSIYANI YUZAGA KELTIRUVCHI EKSTRALINGVISTIK OMILLAR

2024-02-23T13:29:47+05:00

Maqolada maktabgacha yoshdagi bolalar nutqida leksik assotsiatsiyani yuzaga keltiruvchi ekstralingvistik omillar haqida soʻz yuritilgan boʻlib, unda 3 yoshdan 7 yoshgacha boʻlgan maktabgacha taʼlim tashkiloti tarbiyalanuvchilari nutqi ustida oʻtkazilgan assotsiativ tajriba hamda bevosita kuzatuv jarayonlarida toʻplangan assotsiativ birliklar tahlil etilgan. Muammoni yoritishda tajriba, soʻrov, suhbat, kuzatish, tasniflash, tavsiflash, komponent va statistik tahlil metodlaridan foydalanilgan.

OʻZBEK TILSHUNOSLIGIDA LINGVOKULTUROLOGIK OʻXSHATISHLAR

2024-02-23T13:48:54+05:00

Maqolada tilshunoslikning zamonaviy yoʻnalishlaridan biri lingvokulturologiya haqida batafsil ma'lumot berilgan. Bunda til tizimini antroposentrik paradigma tamoyillari asosida tadqiq etish asosiy muammo qilib qoʻyilgan. Til tizimini ushbu tamoyil asosida tadqiq etishda esa lingvokulturologiya sohasida lingvokulturologik birliklar, jumladan lingvokulturologik oʻxshatishlar katta ahamiyatga ega. Maqolada nasriy va sheʼriy asarlardan lingvokulturologik oʻxshatishlarga misollar berilib, ushbu oʻxshatishlar boshqa asarlarda qanday ma'nolarda qoʻllanilganligi, ularning izohi berilgan.

CHOʻLPONNING “KECHA VA KUNDUZ” ASARIDA MA’NO KOʻCHISH YOʻLLARI

2024-02-23T11:58:31+05:00

Ushbu maqolada Choʻlponning “Kecha va kunduz” asarida qoʻllangan ma’no koʻchish usullari tahlilga olingan. Fikrlar aniq misollar bilan ochib berilgan, tahlillar asosida xulosalar bayon qilingan.

XORIJIY TILLARDAN TERMIN VA SOʻZLAR OʻZLASHISH DARAJASINING OSHISHI: SABABLARI, OQIBATLARI VA YECHIMLARI

2024-02-23T12:17:47+05:00

Maqolada oʻzbek tilining qadimiy va boy til ekanligini, oʻzining betakror adabiy manbalariga egaligi ta’kidlangan. Shuningdek, xorijiy tillardan termin oʻzlashish sur'atining keskin oshib ketishining asosiy sabablari izohlangan. Agarda oʻzlashish jarayoni tartibga solinmasa salbiy oqibatlarga olib kelishi ta’kidlanadi. Maqolada oʻzbek tiliga xorijiy tillardan termin oʻzlashish darajasini me'yorlashtirish chora- tadbirlari haqida tavsiyalar berilgan.

TAQLID SOʻZLARGA ALOQADOR NOODATIY YONDASHUVLAR TALQINI (OʻZBEK TILINING IZOHLI LUGʻATLARI ASOSIDA)

2024-02-23T13:20:17+05:00

Mazkur maqolada “Oʻzbek tilining izohli lugʻatlari”da mavjud ba’zi taqlidlarning izohlari va berilgan illyustrativ misollaridagi farqli yondashuvlar tahlil qilinadi. Shuningdek, ayrim taqlid soʻzlarning berilishi bilan bogʻliq bir nechta muammoli holatlar koʻrib chiqiladi.

UMUMISTE’MOLDAN CHIQISH ARAFASIDA TURGAN SOʻZLARNING SEMANTIK MA’NOLARI

2024-02-23T13:34:50+05:00

Ushbu maqolada qoraqalpoq tilidagi ot soʻz turkumiga mansub boʻlgan soʻzlar leksikasidagi umumiste’moldan chiqayotgan ayrim soʻzlarning ma’nolariga toʻxtalib oʻtdik. Maqolada koʻproq qadimgi qoraqalpoq xalqiga tegishli boʻlgan ideologik yoʻnalishdagi soʻzlarning leksik ma’nosiga e’tibor berdik. Bizga bunda asosan 1982-1992-yillari kitob boʻlib nashrdan chiqqan “Qaraqalpaq tilinin’ tu’sindirme soʻzligi”ning 4 tomligi yordam berdi.

OʻZBEK TILIDA OMONIM TERMINLAR

2024-02-23T13:54:18+05:00

Ilm-fanning barcha sohalari boʻyicha davr talablariga javob beradigan terminologik tizimlarni tartibga solish hozirgi kunning dolzarb masalalaridan biri hisoblanadi. Mazkur maqolada terminologiya tizimida omonimlik munosabatlarining oʻzbek tilshunosligi terminlari misolida nazariy masalalari yoritilgan. Maqolada oʻzbek tilida omonim terminlarning yuzaga kelish sabablari, tasnifi va talqini tilshunoslikka xos manbalarga tayangan holda asoslanib, tahlilga tortilgan. Omonimiya hodisasi va omonimlikka ega til birliklari va ularning tadqiqi keltirilgan. Bu ishimizda filologik tahlil va analiz metodlaridan foydalanildi.

MUMTOZ SHE’RIYATDA “TURKTOZ” LEKSEMASINING QOʻLLANILISHI

2024-02-21T08:52:50+05:00

Ushbu maqolada fors va turkiy she’riyatda koʻp qoʻllangan “turktoz” leksemasi haqida muxtasar fikr yuritildi. Leksemaning etimologiyasi, ma’nosi, turkiylarning oʻziga xos badiiy qiyofasini aks ettirishi, shuningdek, xalq tarixi, harbiy san’at bilan bogʻliqligi, yasalma hosilasi boʻlgan butunning qismga aloqadorligi va badiiy adabiyotlarda uning oʻz va koʻchma ma’nolarda qoʻllanilishi tahlil qilindi.

MEKÂNIN DÖNÜŞTÜRÜCÜ ROLÜ BAĞLAMINDA TÜRK KÜLTÜR TARİHİNİ YENİDEN OKUMA: MÂVERÂÜNNEHİR, HAREZM VE FERGANA

2024-02-22T16:08:55+05:00

It is a general approach agreed upon by cultural researchers that the relationship between space and culture is important for the cultural history of every society. In this context, Mâverâünnehir, Khwarezm and Fergana regions have been the most important places that deeply influenced and shaped Turkish cultural history. In this paper, the transformative role of the Māverāünnehir, Khwarezm and Fergana regions in Turkish cultural history will be emphasized, especially based on travelogues written between the IXth and XVIth centuries.

ЖАСТАР ТІЛІ: КОММУНИКАЦИЯ МОДЕЛЬДЕРІ

2024-02-23T11:25:51+05:00

Қазіргі жастардың сөйлеу тілі, коммуникация модельдеріне мақалада шолу жасалды. Сөз мәдениеті және тілдік норма мәселесіне арнайы тоқталды. Қазіргі жастардың сөйлеу тіліндегі тілдік элементтерге шолу жасалды. Бүгінгі таңда коммуникацияның ауызекі, жазбаша, бейвербалды түрлері жиі қолданылады. Соның ішінде ақпаратты беруші мен қабылдаушы арасындағы байланыстың жүзеге асуы, дауыс ырғағы, аталған коммуникациялардағы кемшіліктер туралы арнайы талданды.

ҲУҚУҚИЙ АТАМАЛАР ВА УЛАРНИНГ ӮЗБЕК ТИЛШУНОСЛИГИДА ӮРГАНИЛИШИ

2024-02-23T11:49:41+05:00

Мақолада ӯзбек тилидаги ҳуқуқий атамаларнинг вужудга келиши ва шаклланиши тарихи, тил ва ҳуқуқ фанларининг ӯзаро муносабати, ҳуқуқий атамаларнинг мантиқий-семантик хусусиятлари каби масалалар ӯрганилган

NUTQ ONTOGENEZI. BOLALAR NUTQI RIVOJLANISHINING OʻZIGA XOS XUSUSIYATLARI

2024-02-23T13:26:42+05:00

Ushbu mavzuning tanlanish mazmuni shundan iboratki, insonning tugʻilganidan boshlab to umrining oxirigacha nutqining rivojlanishi va shakllanishi, bolalarda me’yor va patologiyada nutqning rivojlanish bosqichlari, nutqni rivojlantiruvchi sharoitlar va vositalar, bolaning yakka tarzda nutq ontogenezining rivojlanishi kabi tushunchalarni kengroq yoritish. Shuningdek dunyo olimlari oʻtkazgan tajribalardan, butun dunyo tomonidan sevib oʻqilgan yaponiyalik Matsaru Ibukaning “Uchdan keyin kech” nomli asaridagi uch yoshgacha boʻlgan bolalarning ham jismoniy, ham aqliy, ham nutqiy rivojlanishiga oid qiziqarli tajribalari haqidagi ma’lumotlar bilan tanishtirish.

BAKIDA KEÇİRİLӘN BİRİNCİ TÜRKOLOJİ QURULTAY

2024-02-23T13:44:49+05:00

1926-cı ilin 26 fevral – 6 mart tarixlәrindә Bakı şәhәrindә keçirilәn Birinci Türkoloji Qurultayda SSRİ әrazisindә yaşayan türk xalqlarının tarixi, әdәbiyyatı, dili, әlifbası, etnoqrafiyası vә mәdәniyyәti ilә bağlı yaxın gәlәcәk üçün düşünülmüş bir sıra әhәmiyyәtli qәrarlar qәbul edilmişdir. Birinci Türkoloji Qurultay XX әsrdә türk xalqlarının, elәcә dә, Azәrbaycan xalqının mәdәni hәyatında baş vermiş әn әlamәtdar hadisәlәrdәn biri kimi tarixә qızıl hәrflәrlә yazılmışdır. Qurultayın işindә Sovet birliyi әrazisindә yaşayan türk xalqları ilә bәrabәr xarici qonaqlar, ümumilikdә isә 131 nәfәr nümayәndә iştirak etmişdir. Bu möhtәşәm Qurultay böyük bir coğrafi mәkanda yaşayan çoxsaylı türk xalqları üçün bir sıra taleyüklü mәsәlәlәrin , işlәnib hazırlanması vә ardıcıl şәkildә gerçәklәşdirilmәsi baxımından mәxsusi әhәmiyyәt kәsb etmişdir.

БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ТІЛІНДЕ ЖИІ КЕЗДЕСЕТІН ҚАТЕЛЕР

2024-02-23T11:55:34+05:00

Бұқаралық ақпарат құралдарының тілінде жиі кездесетін қателіктер және калька аудармалар туралы баяндалған. БАҚ өкілдерінің қателіктері бес топқа бөлу арқылы қарастырылып, нақты мысалдармен көрсетілген. Қазіргі таңдағы орыс тілінен тікелей аударылған «калька аудармаларға» мысал келтіріліп, орнын ауыстырушы сөздер берілген. Мақаланың мақсаты – мемлекеттік тілдің қолданыс аясын сыртқы әсерлерден, диалект сөздер мен түрлі тіл оралымдарынан қорғау болып табылады.

“MENING OʻGʻIRIGINA BOLAM” HIKOYASIDAGI OʻXSHATISHLARNING LINGVOPRAGMATIK XUSUSIYATLARI HAQIDA

2024-02-23T12:49:08+05:00

Ushbu maqolada Gʻofur Gʻulomning ,,Mening oʻgʻirigina bolam” hikoyasida urushdan keyingi hayotning naqadar ogʻir ahvolda ekanligi,insonlar har qanday vaziyatdan qat’iy nazar yashash uchun hech qanday yoʻldan qaytmasligi va yana bir tarafdan oʻgʻir vaziyatda ham insoniyligini yoʻqotmagan obrazlar haqida fikr yuritiladi.

XALQ OGʻZAKI IJODI VA XALQ TABOBATIDA QOʻLLANGAN TIBBIY BIRLIKLAR

2024-02-23T13:15:31+05:00

Ushbu maqolada xalq ogʻzaki ijodining turli xil janrlarida qoʻllangan tibbiy birliklar, alohida ma’no nozikliklariga ega boʻlgan soʻzlar, xalq tabobatida ranglar bilan bogʻliq boʻlgan kasallik nomlari qayd etib, izohlangan. Bu nomlarning ba’zilari hozirga qadar ham saqlanib qolgan. Ushbu maqolada qoʻllangan soʻzlarni ayni damda tibbiyot xodimlari yoki lingvistlar qayta tilimizda jonlantirishsa, bu oʻzining amaliy natijasini beradi. Chunki eng ogʻir kasallikka chalingan bemorni ham soʻz sehri, oʻsha kasallikning evfemizmini aytish orqali ma’lum darajada sogʻayishiga hissa qoʻshish mumkin.

OʻZBEK TILSHUNOSLIGIDA FRAZEOLOGIK BIRLIKLARNI OʻRGANISH MASALALARI

2024-02-23T13:33:47+05:00

Mazkur maqola fraza, frazeologik birliklarning oʻzbek tilshunosligiga kirib kelishi va oʻrganilishiga bagʻishlangan. Unda oʻzbek tilshunos olimlarining frazeologizmlarga oid ilmiy kitoblari va dissertatsiyalari tahlili berilgan. Tahlillardan koʻrinadiki, ushbu soha boʻyicha oʻzbek tilshunosligida olimlar tomonidan ancha salmoqli ishlar olib borilgan

ALISHER NAVOIY DOSTONLARI TERMINLARINI OʻRGANISH ZARURATI

2024-02-23T13:53:22+05:00

Tilshunoslikning terminologiya boʻlimi bugungi kunda zamon bilan hamnafas jadal rivojlanayotgan tilshunoslik sohalaridan biridir. Soha terminlariga doir bir qancha tadqiqotlar amalga oshirilgani holda, tilshunosligimizda badiiy asar terminologiyasiga oid izlanishlar sanoqli. Xususan, oʻzbek tilining asoschisi Alisher Navoiy asarlari terminlarini oʻrganish terminologiya uchun zaruriy ehtiyojlardan biri. Alisher Navoiy oʻz asarlarida turli fan sohalari va kasb-hunarga oid terminlarni qoʻllagan boʻlib, birgina “Layli va Majnun” dostonida bir yarim mingga yaqin terminlarning qoʻllanilganini kuzatdik. Bu terminlarni oʻrganish bugungi kun terminologiyasining tarkibiy xususiyatlarini, etimologiyasini oʻrganishda muhim manba boʻlib xizmat qiladi

JAN DOMINIK BOBINING“SKAFANDR VA KAPALAK”ASARI YUZASIDAN FIKR MULOHAZALAR

2024-02-22T20:55:33+05:00

Ushbu maqolada Jan-Dominik qahramonning bir lahzada hayoti ostun ustun boʻlgan dunyodan uzulib qolgan buyuk bir iste’dod sohibi, uning orzuarmonlar kechinmalari va iztiroblari haqida fikr yurutamiz. Bu asar kitobxo qalbini eng nozik torlarini cherta olishiga , hayotga boʻlgan qarashlarini oʻzgartirishiga ishonamiz..

JENNI GERXARDT VA SAODAT OBRAZLARINING QIYOSIY TAHLILI

2024-02-22T22:34:30+05:00

Mazkur maqolada Teodor Drayzerning “Jenni Gerxardt” asaridagi Jenni va Abdulla Qodiriyning “Oʻtkan kunlar”romanidagi Saodat
obrazlarining qiyosiy tahlilini koʻrib chiqamiz.

“ГУЛИСТОН” АСАРИНИНГ ТАРЖИМАЛАРИГА ДОИР АЙРИМ МУЛОҲАЗАЛАР

2024-02-23T00:02:30+05:00

Мақолада Саъдий Шерозийнинг “Гулистон” асари ӯзбекча таржималари борасида айрим фикрлар билдирилган.

SHUKUR XOLMIRZAYEV VA VALENTIN RASPUTIN IJODI QIYOSIY ADABIYOTSHUNOSLIK OB’EKTI SIFATIDA

2024-02-22T19:35:40+05:00

Maqolada adabiy komparativistika yoʻnalishlaridan biri boʻlgan makrokomparativistika haqida soʻz yuritilib, ikki buyuk yozuvchilar: Shukur Xolmirzayev va Valentin Rasputin ijodini qiyosiy adabiyotshunoslik ob’ekti sifatida oʻrganish, qiyosiy tipologik yondashuv asosida tahlil qilish haqida soʻz yuritiladi. Ikkala yozuvchining adabiy merosi qiyosiy adabiyotshunoslik ob’ekti boʻla olishini
ta’minlovchi bir qator jihatlar izohlab beriladi.

THE ART AND CHALLENGES OF TRANSLATION IN MODERN SOCIETY

2024-02-22T21:40:53+05:00

This article provides a comprehensive exploration of the artistry and challenges inherent in the field of translation, examining its pivotal role in the context of modern society. The primary purpose is to dissect the nuances of translation as both an artistic endeavor and a complex mediator in the ever-evolving global landscape. The study employs a qualitative research methodology, drawing on a synthesis of existing literature, case studies, and examples to unravel the intricate dimensions of translation. While the article does not claim to definitively solve the scientific problem posed, it navigates through the challenges faced by translators and sheds light on potential strategies for mitigating them. The research aims to answer critical questions surrounding the artistic essence of translation, the impact of technology, and the evolving expectations in contemporary communication. By delving into the intricacies of translation, the article seeks to contribute to the broader discourse on linguistic adaptation, cultural resonance, and the symbiotic relationship between tradition and innovation in the field of translation studies.

JAHON ADABIYOTIDA ADABIY ABSURDIZM MUAMMOSI

2024-02-22T23:18:48+05:00

Mazkur maqolada XX asr Gʻarb adabiyotida vujudga kelgan absurd falsafasi, uning bugungi kunda nechogʻlik ahamiyatli ekanligi va yoki ma'nisizligi toʻgʻrisida soʻz yuritiladi. Bundan tashqari “Gʻarbning isyonkor vijdoni” deya nom olgan fransuz yozuvchisi Alber Kamyuning borliq va inson toʻgʻrisida falsafiy-estetik qarashlari, jumladan, “Sizif haqida mif” essesidagi absurd qahramon haqida fikr yuritiladi. Qoʻshimcha tarzda adabiy absurdizmga oʻzbek adabiyotshunos olimlarning munosabatlari, ulardagi farqliklar, taniqli yozuvchi X.Doʻstmuhammadning “Donishmand Sizif” romani, absurdizmning Gʻarb va Sharqdagi tushunchalari yoritilgan.

JAHON ADABIYOTIDA ONA HAQIDA YARATILGAN ASARLAR

2024-02-22T20:46:52+05:00

Ushbu maqola jahon adiyotida ona haqida yaratilgan asarlar mohiyatining badiiy obrazi, onalarni ayni paytda inson hayotida tutgan oʻrni qanchalik muhim ekanligi,shuningdek Yevropa yozuvchilari tomonidan ayol timsoli tasvirlangan turli xil asarlar haqida soʻz boradi.Maqolani oʻqish jarayonida ayollar bilan bogʻliq noma'lum ziddiyatlar, ularning haqoratlanishi bilan birgalikda, boshqa
bir asarda tashqi olamdan qiyinchiliklarga duch kelganligi ifodalangan.

SHEKSPIR SONETLARIDA DRAMATIK TASVIRNING IFODALANISHI

2024-02-22T22:26:22+05:00

Ushbu maqolada jahon adabiyotida kuchli dramaturg sifatida tanilgan Shekspirning sonetlari tahlilga tortilgan. Xususan, unda ifodalangan dramatik mazmun va yorqin ifodaning ta’sir xususiyatlari toʻgʻrisida atroflicha soʻz yuritiladi va adabiyotshunoslikdagi fikrlarga mulohaza bildiriladi.

TARJIMA HAQIDA TUSHUNCHA VA ERTAKDAGI IBORALARNING TARJIMADA QOʻLLANILISHI

2024-02-22T23:52:26+05:00

Ushbu maqolada tarjima nazariyasi va uni amaliyotda tadbiq tish, hamda uning inson hayotidagi oʻrni qanchalik muhim ekanligi haqida soʻz yuritiladi. Bundan tashqari maqola ertaklardagi iboralarning tarjimasini ham ochib berishga harakat qiladi.

TARJIMANING VAZIFASI, TARJIMADA LEKSIK MUAMMOLAR VA ULARNING YECHIMI

2024-02-22T19:21:11+05:00

Ushbu maqolada tarjima, uning insonlar oʻrtasidagi vositachilik vazifasi hamda tarjima jarayonida uchraydigan muammolar haqida soʻz yuritiladi. Bunda asliyat matn va uning tarjimasidan olingan parchalar qiyosiy tahlilga tortilishi orqali muammolar va ularning yechimi koʻrib chiqiladi va ushbu yechimlarning ta’rifi beriladi.

SINXRON TARJIMA TO`G`RISIDA TURLI XIL NAZARIYALAR HAMDA UNING YOZMA TARJIMADAN ASOSIY FARQLARI

2024-02-22T21:31:10+05:00

Ushbu maqolada tarjimashunoslikning asosiy turlaridan biri sinxron tarjima turi to`g`risida bir qator izlanishlar olib borgan olimlarning turli xil nazariyalari tahlil qilingan hamda sinxron tarjima va yozma tarjima o`rtasidagi farqlar ko`rsatib o`tilgan.

“QIROL LIR” TRAGEDIYASINING BADIYATI VA UNDAGI KATARSIS MASALASI. MASXARA OBRAZI.

2024-02-22T23:03:48+05:00

Shekspirning ijodkor sifatidagi mahorati, “Qirol Lir” tragediyasining badiiyati. Undagi Gloster va uning oʻgʻillari voqealari. Uygʻonish
davri muammolari. Masxara obrazi, uning tragediyadagi oʻrni. Tragediyaning oʻziga xosliklari. Katarsis masalasi.

“TARIXI MULUKI AJAM” VA “SHOHNOMA” DA JAMSHID OBRAZINING TARIXIY-BADIIY TALQINLARI

2024-02-22T20:40:00+05:00

Maqolada afsonaviy Jamshid obrazining adabiyotimizdagi oʻrni, turli asarlarda tarixiy-badiiy talqin qilinishi, jumladan, qahramonga xos boʻlgan xususiyatlarning asardan-asarga oʻzgarib borishi oʻrganildi. “Tarixi muluki ajam” va “Shohnoma” misolida obrazga tarixiy-badiiy yondashuv, uni tasvirlashdagi farqlar va oʻxshashliklar qiyosiy tahlil qilindi.

TARJIMA MAKTABLARI

2024-02-22T22:03:16+05:00

Mazkur maqolada tarjima maktablarida oʻz faoliyatini yuritgan buyuk allomalarimiz haqida, shoir boʻlishiga qaramasdan tarjima sohasida sermahsul qalam tebratib dunyo tan bergan oʻrta asrlardagi olimlarimiz haqida malumot beriladi. Ularning ilm-fan, madaniyat, adabiyot fanlarini yanada jadal rivojlanishiga qoʻshgan oʻrni beqiyos boʻlib, ular tarjima qilgan asarlar asrlar davomida xalqlar uchun juda koʻp foydali malumotlar manbai boʻlib, hayotning barcha jabhalarida ulardan unumli foydalanib kelishgan va tarjima sohasini fan sifatida Yevropada qay darajada rivojlanganligiga toʻxtalib oʻtiladi. Ularni barchasini tahlil qilar ekanmiz, tarjima qilingan asarlardan oʻzimizga foydali va qiziq malumotlarni oʻqib, oʻsha asarlar faqat birgina tarjima sifatida bizga xizmat qilmasdan , asarlardan oʻsha paytdagi urf-odatlar, an'analar, siyosiy vaziyat, ta’limtarbiya jarayonlari haqida ma’lumotlarga ega boʻlishimiz mumkin.

ҚАЗІРГІ АУДАРМАШЫЛАРДЫ ДАЯРЛАУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ САНДЫҚ ЛИНГВИСТИКА ЖӘНЕ СЕМИОТИКА

2024-02-22T23:44:47+05:00

Аударма өз бастауын алған әлеуметтану, психология, информатика, ақпараттық технология және лингвистикадан көп көңіл бөлді. 21 ғасыр технологиясының дамуымен зерттеулер аударманың стерильді лингвистикалық әрекет емес, аудармашының шеберлігі мен қабілеттерінің (S/A) көрінісі екенін көрсетеді. Осыған байланысты аударма құзіреттілігін
және онымен байланысты тәжірибелерді дамыту әлеуметтік-мәдени тәжірибелер аясында тіл қолдайтын құндылықтар жүйесін қамтитын әлемдік оқиғаларды мұқият түсінуді талап етеді. Түпнұсқа тілдің де, аударма тілдің де сипатына жету бұдан былай тиімді тілдік құзыреттіліктерді қалыптастыруға мүмкіндік береді. Өз кезегінде мұндай әлеуметтік лингвистикалық, коммуникативті, стратегиялық, прагматикалық және семиотикалық құзыреттіліктер Т/І-ге аударма/аударма міндетін әр түрлі көзқарастардан қарастыру мүмкіндігін береді, олардың әрқайсысы бастапқыда бір-бірінен тәуелсіз болып көрінуі мүмкін, бірақ өз мәні бойынша. табиғатта өзара байланысты. Атап айтқанда, сөйлеудің физикалық
қасиеттерін зерттеу аудармашыларға еркін сөйлеу және стратегиялық ойлау үшін дыбыстардың кең ауқымын қабылдауға көмектеседі. Осылайша, аударма/аудармалық аударма – тіл – қолөнер құралы – әлеуметтік-мәдени тәжірибелер мен артикуляциялық ойлау арқылы қалыптасқан құндылықтар жүйесінің көрінісі деген мағынада практиктер көбірек тануы және қабылдауы тиіс коммуникативті әрекет деп саналады. сыни және шығармашылық ойлаумен. Бұл жазбаша/аударма аударманы қабылдауда шешуші рөл атқарады және сондықтан оның жүзеге асырылуындағы табысқа жетеді деп саналады. Осы концепцияға сәйкес, бұл құжат Т/І табыстылығына мүмкіндік беретін негізгі қасиеттер жиынтығын
ұсынады.

TARIXIY ASARLARDA IBN SINO OBRAZINING TALQINI

2024-02-22T21:12:47+05:00

Ushbu maqolada buyuk alloma, Oʻrta Osiyo uygʻonish davrining yetuk namoyondasi , tibbiyot asoschisi Ibn Sino haqida toʻxtalib oʻtamiz. Mavzuning dolzarblilik jihati shundaki, olimning ilmiy qarashlaridan tashqari uning badiiy jihatlarini toʻlaqonli ochib berishga qaratilgan. Ibn Sino shaxsi, xarakteri, ilmiy salohiyati, hayotiy qarashlari obraz sifatida ochib beriladi. Mirkarim Osimning “Ibn
Sino” qissasi va M.Qoriyevning “Ibn Sino”romanlari misolida koʻrimishiz mumkin.

JAMSHID VA DIONIS OBRAZINING MUSHTARAK XUSUSIYATLARI

2024-02-22T22:56:03+05:00

Maqolada Firdavsiyning “Shohnoma”asaridagi afsonaviy Jamshid obrazidagi ba’zi bir xususiyatlarga N.A.Kunning “Qadimgi yunon afsona va rivoyatlari”asaridagi mifologik Dionis va Promotey qahramonlarining ba’zi bir xususiyatlari mosligi topilgan. Maqola qiyosiy-tipologik usul asosida tahlil qilingan. Tahlil qilish jarayonida bir necha olimlarning fikrlari keltirilgan. Mifologik Dionis, Promotey va afsonaviy Jamshid obrazidagi ba’zi bir xislatlar bilan islomiyat tarixidagi bir necha paygʻambarlar xususiyatlari mosligi topilgan. Fikr va mulohazalar hamda olimlarning keltirilgan fikrlaridan soʻng shunday xulosaga kelindi, har qanday mifologik va adabiy asarlar yaratilishida, albatta, ilohiy haqiqatlarning ta’siri sezilarli darajada namoyon boʻladi.

BUGUNGI KUN TARJIMACHILIK MAKTABI: MIRZOHID MUZAFFAR OʻGIRMALARI MISOLIDA

2024-02-22T20:30:33+05:00

Ushbu maqolada bir qancha tarjimalar muallifi Mirzohid Muzaffarning turkchadan oʻzbekchaga qilgan oʻgirmalari qiyosiy tahlil qilindi.
Bunda tarjimadagi “shaxsiy lugʻat”, soʻz tanlash mahorati, asar ohangi kabi masalalar ushbu tarjimon ishlari misolida yoritildi. Maqolada Mirzohid Muzaffarning “Mahv” kitobidagi ayrim tarjimalardan foydalanildi.

ROMANDA IJTIMOIY MUAMMOLAR IFODASI (“Bonu” va “Choliqushi” romanlari qiyosida)

2024-02-22T21:54:42+05:00

Ushbu maqolada romandagi ijtimoiy muammolar ifodasi Iqbol Mirzoning “Bonu” va mashhur turk yozuvchisi Rashod Nuri Guntekinning “Choliqushi” romanlari qiyosi misolida tahlil qilingan. Shuningdek, XX asr boshlaridagi turk xalqi hayoti va XXI asr mustaqillikdan keyingi oʻzbek xalqining turmush-tarzidagi muammolar koʻrib chiqilgan va asosan, ta’lim sohasidagi muammolar kengroq yoritilgan. Muammolarga tanqidiy yondashilgan holda fikrlar bayon qilingan.

ОНЛАЙН-ПЕРЕВОДЧИКИ: ОПРЕДЕЛЕНИЕ И ОСНОВНЫЕ АСПЕКТЫ МАШИННОГО ПЕРЕВОДА

2024-02-22T23:34:34+05:00

Onlayn platformalar tomonidan taqdim etilgan mashina tarjimasi raqamli dunyoning ajralmas qismiga aylandi. Professional tarjimonlar uchun oqibatlari va hayotning turli jabhalarida mashina tarjimasi sifatini yaxshilash uchun keyingi tadqiqotlar zarurligi muhokama qilinadi. Mashinali tarjima texnologiyalarini rivojlantirish bilan bir qatorda, matnlarni bir tildan ikkinchi tilga avtomatik ravishda oʻzgartiruvchi va ularni dolzarb holga keltiradigan onlayn platformalar tilshunoslikda yirik keyslarni tayyorlashda asosiy ahamiyat kasb etdi. Maqolada ushbu texnologiyaning asosiy jihatlari koʻrib chiqiladi: tarjima sifati va toʻgʻriligidan ma'lumotlarning maxfiyligi masalalarigacha.

THE EMERGE OF AMERICAN ROMANTICISM

2024-02-22T21:00:51+05:00

Embarking on a thorough exploration of American Romanticism, this comprehensive work delves into the nuanced facets of this 19th-century movement, intricately woven into the complex web of the American narrative. By delving into the movement's beginning, distinctive attributes, influences, and profound effects, this scrutiny sheds light on the enduring consequence of American Romanticism on the spheres of literature and art.

MULTIMEDIA TEXNIKALARI ORQALI TARJIMA SOHASINI TAKOMILLASHTIRISH MASALASI

2024-02-22T22:39:58+05:00

Maqolada tarjimalar haqida, uning kelib chiqish tarixi, multimedianing oʻtmishi, paydo boʻlishi, unga boʻlgan ehtiyoj, multimediali
lugʻatlarning afzalliklari, multimedik lugʻatlarni yaratish, lugʻatlarni takomillashtirish va ularni zamonaviylashtirish haqida qilinishi kerak boʻlgan ishlar hamda masalalari yoritilgan. Shuningdek, yangi multimedia sohasini tarjima sohasiga olib kirish masalasi yuzasidan qilinadigan ishlar; yangi sohani dolzarbligi, uni tatbiq qilishdagi muammolarga yechimlar; bizning qilishimiz lozim boʻlgan ilmiy ishlar rejasi; yangi ikki sohaning ilk natijasiga misol, multi-lugʻatga namunalar keltirilgan.

“LUBOBU-L-ALBOB” – ILK FORSIY TAZKIRA SIFATIDA

2024-02-22T19:39:55+05:00

Ushbu maqolada XIII asr adabiy muhitiga ulkan hissa qoʻshgan Muhammad Avfiy hayoti va ijodi hamda “Lubobu-l-albob” tazkirasining fors va turkiy tazkiralarga ta’siri hamda oʻrganilishiga doir ma’lumotlar berilgan. Fors va oʻzbek adabiyoti tarixi, xususan, fors adabiyotshunosligida tazkira janrining genezisi va takomilini oʻrganishda Muhammad Avfiy tazkirasi muhim ahamiyat kasb etishi dalillangan. “Lubobu-l-albob” asarining tuzilishi, tarkibi va mundarijasining oʻziga xos jihatlari, shoirlar ijodining yoritilishida asarning boshqa tazkiralardan farqli xususiyatlari ilmiy izohlangan.

BOBUR IJODIDA FORS-TOJIK ADABIYOTINING TA’SIRI

2024-02-22T21:45:48+05:00

adabiy aloqalar adabiyotshunoslikning dolzarb masalalardan hisoblanadi. Maqolada shoh va shoir – Zahiriddin Muhammad Boburning adabiybadiiy asarlarga, ayniqsa, fors-tojik adabiyoti shoirlarining asarlariga boʻlgan ishtiyoqi yoritilgan. Muallif “Boburnoma”ning forsiy she’riyatiga tayanib, fors-tojik shoirlari she’riyatining Bobur ijodiga ta’siri va shu asosda tojik-oʻzbek xalqlarining adabiy aloqalarini qiyosiy metoddan foydalangan holda aks ettirishga harakat qiladi.

IKKI “DAHSHAT” QIYOSI

2024-02-22T23:23:23+05:00

Ushbu maqolada Abdulla Qahhor va Abduqayum Yoʻldoshevning “Dahshat” hikoyalaridagi umumiy tasvir qiyoslangan, obrazlar xarakteri, inson ruhiyatining oʻzgacha uslubi, Abduqayum Yoʻldoshevning matn uslubi va jamiyatdagi dolzarb muammolarning adabiyotda aks etishi atroflicha yoritilgan.

ALTYAZI ÇEVİRİSİNDE KARŞILAŞAN SORUNLAR (C. AYTMATOV’UN “SELVİ BOYLUM AL YAZMALIM” ADLI ESERİNDEN UYARLANAN FİLM ÖRNEĞİNDE)

2024-02-22T20:51:34+05:00

Son zamanlarda film sektörü hayatımızın bütün alanlarına girdiğini görmekteyiz. Özellikle, filmler aracılığıyla toplumların milli şuuru, adetleri, karakterleri, yaşam tarzı, gelenekleri, değerler sisteminin büyük bir seviyede etkilendiğini görmek mümkündür. Bundan dolayı ülkelerin ve toplum üzerinde çalışma yapanların film içeriklerinin toplum ihtiyaçlarına uyumlu olup olmadığı
konusunda titizlikle davranmaları gerektiği kendiliğinden belli olur. Film bir halkın kültürünü yansıtmakla birlikte o halkın gelenek görenek, yaşam tarzı, davranış biçimlerini açık bir şekilde seyircilere sergiler. İşte bu durumda kaynak dilden erek dile filmleri aktarırken iki kültür arasında iletişim sıkıntısının ortaya çıktığı görülebilir. Çünkü erek kültürün davranış tarzları, insan beden hareketleriyle filmde geçenlerin arasında her zaman uyumluluk görülmez. Filmlerin iki kültür arasında seslendirme bakımından birbirine çok benzer olduğunu yansıtmaya çalışan dublaj filmlerin yanı sıra film çevirilerinde altyazı olarak adlandırdığımız filmlerin sayısının çoğaldığı bir devirde yaşamaktayız. Bundan dolayı film çevirilerinde altyazının da iletişim verisini ikinci kültüre yansıtmasında olmazsa olmaz etkisinin olduğu ortaya çıkmaya başlar. Çalışmamız aracılığıyla film çevirilerinde bu altyazı sorunları,
kuramsal temelleri ve iki film incelemesi örneğinde altyazılı filmlerin nasıl olması gerektiği konusunda sorularımıza cevap bulmaya çalışmaktayız. Bunun için klasik filmlerin içinde yer alan Türkiye Türkçesinde çekilmiş olup “Selvi Boylum Al Yazmalım” Kırgızca altyazısını inceleme süzgecinden geçirmiş bulunmaktayız.

IZTIROB LAZZATI (Iogann Volfgang Gyotening “Yosh Verterning iztiroblari” asari misolida)

2024-02-22T22:30:03+05:00

Ushbu maqolada mashhur nemis yozuvchisi Gyote qalamiga mansub “Yosh Verterning iztiroblari” asari xususida soʻz boradi . Shu jumladan , ushbu asarda sentimentalizm oqimiga xos xususiyatlarning ifodalanishi , sentimental qahramonning ichki his- tuygʻulari, botini ,qahramondagi iztirob lazzati va unga taalluqli boʻlgan asar parchalari haqida ma’lumot berib oʻtiladi.

РОЛЬ И ЗНАЧЕНИЕ ПРОИЗВЕДЕНИЙ УСТНОГО НАРОДНОГО ТВОРЧЕСТВА В МИРОВОЙ ЛИТЕРАТУРЕ

2024-02-22T23:57:14+05:00

Произведения устного народного творчества это уникальное средство для передачи народной мудрости для последующего поколения, развития молодежи , формирования умственного, нравственного, эстетического воспитания ребенка . Это художественные произведения, созданные народом для народа , творчество, которое формируется с давних времен и дальше будет формироваться. Фольклорные произведения-это собрание народных мудростей,традиции и обычаи народов прошлых лет, бытовой уклад, философия жизни народа.человеческие знания и представления о мире.
Фольклор отражает историю народа,его переживания, трудности, радости, потери в определенный исторический период.
Народ, помнящий и берегущий произведения устного народного творчества как зеницу ока- заслуживает глубокого уважения на многие века.
Каждый народ чтит,помнит и передает из уст в уста свои традиции и обычаи, при этом оставляя неизгладимый след в сокровищнице мировой литературы.

“KALILA VA DIMNA” VA OʻZBEK ADABIYOTI

2024-02-22T19:25:41+05:00

Buyuk hind xalqining dono zakovati asosida maydonga kelgan “Kalila va Dimna” asarining sharq adabiyoti, shu jumladan oʻzbek mumtoz adabiyoti tarixida hikoyachilikning rivojiga ijobiy ta’sir koʻrsatganligi, shuningdek, hind masalasiga kiritilgan axloq-odob, doʻstlik va sadoqat mavzularidagi hikoyatlari xususida mulohazalar yuritiladi. Oʻzbek shoir va tarjimonlari goho uni toʻligicha ona
tiliga oʻgirganlari, ba’zan esa undagi ayrim masalalarni yoki xarakterli epizodlarni oʻz asarlariga kiritganlari, qayta ishlaganlari, ularga milliy ruh berish bilan mavjud adabiy an’analarni davom ettirganlari qiyosiy tahlil qilinadi.

ILLUMINATING KUTADGU BILIG: A SCHOLARLY EXPLORATION OF TRANSLATING ISLAMIC CONCEPTS IN HISTORICAL CONTEXT

2024-02-22T21:35:23+05:00

This article undertakes a rigorous examination of the translation challenges associated with conveying Islamic concepts, as exemplified by the seminal work Kutadgu Bilig. Grounded in a historical context, the study delves into the complexities of rendering Islamic terminology into different languages, emphasizing the nuanced linguistic and cultural considerations inherent in the translation process.The research employs a multidisciplinary approach, drawing on insights from translation studies, Islamic studies, and historical linguistics. Through a meticulous analysis of Kutadgu Bilig, the article seeks to shed light on the intricate interplay between language, culture, and religious thought. It navigates the unique linguistic features of Islamic terminology within the specific context of Kutadgu Bilig, providing a comprehensive understanding of the challenges faced by translators in conveying the richness and subtleties of these concepts.

INTERPRETATION OF PROTAGONIST AND ANTAGONIST IN THE WORKS OF AGATHA CHRISTIE

2024-02-22T23:07:52+05:00

Agatha Christie, the renowned British author, is widely celebrated for her mastery of mystery and detective novels. Her captivating narratives and intriguing characters have enthralled readers for decades. A crucial aspect of Christie's writing lies in her intricate portrayal of protagonists and antagonists, who play a vital role in the development of her captivating plots. In this article, we delve into the interpretation of these central figures in Christie's works and explore the complexities of their roles.

TARJIMA JARAYONIDA MADANIY KONTEKSTLARDA UCHRAYDIGAN SOʻZLARNI TARJIMA QILISH

2024-02-22T20:43:18+05:00

Ushbu maqolada tarjima jarayonida madaniy kontekstlarda uchrovchi soʻzlar yoki birikmalar bilan bogʻliq muammolar va ularni qanday qilib asliyat tilidan tarjima tiliga oʻgirish haqida ma’lumotlar beriladi.
Bundan tashqari, maqolada Surrey universiteti sobiq professori Piter Nyumarkning bu mavzuga doir soʻzlarni tarjima qilish usullari ham keltirib oʻtilgan.

TARJIMA NAZARIYASI VA AMALIYOTIDA YANGICHA YONDASHUVLAR

2024-02-22T22:22:51+05:00

Ushbu maqolada Oʻzbekiston Respublikasida chet tillari ya’ni tarjima nazariyasi va amaliyotiga berilgan e’tibor, hamda ularni oʻrganish uchun zarur boʻlgan innovatsion texnologiyalar haqida ma’lumotlar keltirilgan.

IKKI MAJNUN – TANHO ISHQ

2024-02-22T23:48:39+05:00

Ushbu maqolada mashhur Majnun obrazining folklor, mumtoz va badiiy adabiyotdagi ishtiroki, oʻrni, badiiy xususiyatlari bilan birgalikda oʻzida mujassam etgan tasavvufiy hamda xalq ramziy qarashlari asosidagi talqini aks etgan. Bunda Alisher Navoiyning “Layli va Majnun”, Fozil Yoʻldosh oʻgʻlidan yozib olingan “Layli va Majnun” dostonlari hamda Shomirza Turdimovning “Meʼzon’’
qissasi tahlilga tortilgan.

THE EVOLVING LANDSCAPE OF TRANSLATION

2024-02-22T19:18:00+05:00

This article explores the dynamic transformations shaping the contemporary field of translation, examining the intricate interplay between traditional approaches and technological innovations. The purpose of this research is to provide a comprehensive overview of the evolving landscape of translation, spanning the realms of technology, human expertise, audiovisual adaptation, and crowd-sourced collaboration. Employing a qualitative research methodology, the article synthesizes existing literature, analyzes case studies, and offers insights drawn from the evolving practices within the translation landscape. The scientific problem addressed in the article revolves around understanding how the integration of technology, the nuances of human translation, the demands of audiovisual adaptation, and the potential of crowd-sourced collaboration collectively shape the
future of translation. While the research does not provide a definitive solution to this complex problem, it navigates the multifaceted dimensions of the evolving landscape, shedding light on the challenges, opportunities, and synergies emerging within the field. Key questions addressed include the impact of technological advancements, the ongoing debate between human and machine translation, the role of audiovisual translation in fostering inclusivity, and the intricacies of crowd-sourced collaboration in democratizing the translation process. The article seeks to contribute to the broader discourse on translation studies by offering a nuanced understanding of the current state and future trajectories of this essential crosscultural communication tool.

ERNEST XEMINGUEYNING MA’NAVIY AXLOQ KODEKSI

2024-02-22T21:26:48+05:00

Mazkur maqolada amerika yozuvchisi Ernest Xemingueyning ijodi oʻrganib chiqiladi. Adibning hayot va ijod yoʻli oʻzaro qiyoslanadi. “Quyosh baribir chiqaveradi”, “Alvido, qurol”, “Qoʻngʻiroq kim uchun chalindi”, “Chol va dengiz” kabi romanlarining yozilishi tarixi bayon qilinadi, nazariy jihatdan tahlilga tortiladi. Yozuvchining qahramonlari, mavzu va gʻoyalari, uslubi haqida mulohazalalar beriladi. Asarlaridagi qisqalik, loʻndalik va soddalikning aslida murakkab jarayon ekani, adibning oʻziga xos axloq kodeksi, personajlarga koʻchgan
ichki meni turli asarlari misolida talqin qilinadi. Maqolada shuningdek, yozuvchi
missiyasi nimadan iborat ekani haqida soʻz boradi.

FYODOR DOSTOYEVSKIYNING INTELLEKTUAL ADABIY QAHRAMON YARATISH USLUBI

2024-02-22T23:00:15+05:00

Badiiy adabiyotning asosiy obyekti hamisha inson yashagan muhit va muhitning inson shaxsiga ta’siri masalasi boʻlib kelgan. Bu holat qaysi davrda boʻlmasin, oʻz ahamiyatini yoʻqotgan emas. Chunki inson doimo izlanishda, intilishda va rivojlanishda boʻladi. Inson ruhiy olamini anglash, uni tadqiq etish masalasi qadim zamonlarga borib taqaladi. Sharq va Gʻarb adabiyotida paydo
boʻlgan dastlabki xoh u epik, xoh u lirik yoki dramatik boʻlmasin, barcha asarlarda shaxsning oʻzaro ta’siri, tabiat va jamiyatning turmush tarziga bevosita oʻz kuchini koʻrsatishi masalalari badiiy asarlarda tasvirlanadi. Dostoyevskiy murakkab va ziddiyatli buyuk yozuvchidir. U hayotni yaxshi tushunadigan, maʼnaviy va moddiy johillikni yuzaga keltiradigan yolgʻon-u ikkiyuzlamachilikning, vijdonsizlikning basharasini ochib tashlaydigan shaxs sifatida adabiyotga kirib kelgan. U hamisha oʻz asarlarida shaxs va uning barkamolligi haqida boʻlgan savollarni oʻrtaga tashlaydi va yechishga harakat qiladi. Maqolada Dostoyevskiyning yuksak badiiy
mahorati va badiiy-estetik novatorligi haqida oʻz yuritiladi.

CHINGIZ AYTMATOV ASARLARINING OʻZBEKCHA TARJIMALARI XUSUSIDA

2024-02-22T20:35:08+05:00

Chingiz Aytmatov – XX asr jahon adabiyotining yirik vakillaridan biri, uning deyarli barcha asarlari (ayrimlari hatto bir necha martadan) ona tilimizga tarjima qilib boʻlingan. Ushbu maqolada yozuvchi asarlarining oʻzbek tiliga tarjimalari tarixi tadqiq etiladi. Adib asarlarining oʻzbekcha nomlanishidagi tarjimon e’tiboridan qolib ketgan mayda jihatlar tahlilga tortiladi, ayrim oʻrinlarda
tegishli koʻrsatmalar berib oʻtiladi.

OʻTKIR HOSHIMOVNING “OʻZBEKLAR” VA KONSTANTIN PAUSTOVSKIY “TELGRAMMA” QISSALARIDA MILLIYLIK XUSUSIYATLARI

2024-02-22T21:58:51+05:00

Maqolada rus va oʻzbek adabiyotida ona obrazining oʻrni, ikki adabiyot va mentalitetning bir biriga oʻxshash boʻyoqlari, rus va oʻzbek
mentalitetining oʻxshashliklari haqida soʻz yuritiladi. Qissalarda farzandlik burchiga davat etuvchi tarbiyaviy elementlar oʻrganiladi. Oʻtkir Hoshimovning “Oʻzbeklar” va Konstantin Paustovskiyning “Telegramma” qissalari tahlil etilgan.

ОСНОВЫ ПОЛИТИЧЕСКОГО ПЕРЕВОД

2024-02-22T23:38:59+05:00

Статья исследует особенности общественно-политических текстов в общем и их перевод — в частности, а также трудности, которые могут возникнуть у переводчиков в процессе перевода.

ADABIYOTSHUNOSLIKDA XIZR ALAYHISSALOM OBRAZI TALQINLARIGA DOIR AYRIM MULOHAZALAR

2024-02-22T21:07:05+05:00

Mazkur maqolada tahlillar, asosan, qator olimlar tomonidan mifologik personaj sifatida talqin etilgan Xizr obrazining kelib chiqishi hamda uning diniy, adabiy, ilmiy omillarini oʻrganishga qaratilgan. Ayni pozitsiyaga koʻra ayrim adabiyotshunoslar bilan ilmiy bahsga kirishilgan.

TUPROQ TAGIDAGI HAQIQAT

2024-02-22T22:44:37+05:00

Haqiqat egiladi,bukiladi,ammo aslo sinmaydi.Haqiqat haqiqatligicha qoladi.Qachon,qayerda va qanday boʻlmasin albatta oʻzini oqlaydi.Haqiqatning qaror topishi uchun tabiat qonunlari ham oʻz qonunlariga zid harakat qiladi. Xuddi shunday yillar sinoviga dosh berib,yarim asrdan oshiq vaqt ichida oʻzini yuzaga chiqargan haqiqat haqida hikoya qilinadi.Qirgʻizistonning mashhur yozuvchisi Chingiz Aytmatovning barcha ziyoli turkistonliklar qatori nohaq qatagʻon qilingan otasi,Toʻraqul Aytmatov haqidagi haqiqatlarning oshkor etilishi tadqiq etiladi.

SOLIH MAHDUM VA INOYAT OQSOQOL MUQOYASASI

2024-02-22T19:44:45+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek adabiyotida oʻchmas iz qoldirgan Abdulla Qodiriyning , “Mehrobdan chayon” romani qahramoni Solih mahdum va Said Ahmadning, “Ufq” trilogiyasi qahramoni Inoyat oqsoqolni tahlil etish va bu ikk obrazning oʻxshash va farqli tomonlarini aniqlash maqsad qilib olingan. Badiiy tahlilning genetik, tipologik, fuksional, psixologik, filologik kabi tahlil turlaridan
foydalanildi.

THE IMAGE OF HARRY POTTER: A PSYCHOLOGICAL ANALYSIS OF THE WORK OF J. K. ROWLING “HARRY POTTER AND THE PHILOSOPHER’S STONE”

2024-02-22T21:50:58+05:00

Mazkur maqolada mashhur britaniyalik yozuvchi Joanna Ketlin Roulingning ijodi va uning mashhur bolalar fantastik kitoblaridan biri boʻlgan “Garri Potter va falsafa toshi”kitobidagi bosh qahramon ya’ni Garri Potter obrazini tahlil qilish misolidan foydalangan holda , badiiy asarda qahramon obrazini yaratishning psixologik vositalarini oʻrganish va shu bilan birga psixologik talqinlar aks ettirilgan .Qahramon obrazini yaratishning psixologik vositalari asar syujetida va syujetga muvofiq xarakterning xatti-harakatlaridagi oʻzgarishlarni tasvirlashda namoyon boʻladi, degan xulosaga kelishimiz mumkin.

CONFERENCE INTERPRETING AND ITS ACTIVITY

2024-02-22T23:27:51+05:00

The paper examines the professional activity of interpreting the state premier’s daily press conference and it was decided to make the press conference available in certain community languages, orally interpreting was the mode selected.

OʻQUVCHILARDA MATN YUZASIDAN TAHLIL QILISH KOʻNIKMASINI OSHIRISH USULLARI

2024-02-23T11:45:28+05:00

Ushbu maqolada ona tili ta’limida qoʻllaniladigan matn va uning turlari haqida ma’lumot keltirilgan hamda matn yuzasidan tahlil qilish koʻnikmalarini yanada rivojlantirish va matn ustida ishlashning samarali usullari haqida yoritilgan. Kuzatish va qiyoslash metodlaridan foydalanilgan.

ORGANIZING AND DEVELOPING THE EDUCATIONAL PROCESS ON A 3D BASIS

2024-02-23T12:02:47+05:00

In this article, you can get more information about the results of our research on the use of digital educational resources, in particular, 3D VR, in the organization and development of the educational process based on digital technologies today. You can find out the positive and negative aspects of the use of 3D VR in the course of our research in subjects such as history, geography and foreign language learning.

TOHIR MALIKNING “ALVIDO, BOLALIK” ASARINI MAKTAB DARSLIKLARIDA OʻRGANISH BOʻYICHA MULOHAZALAR

2024-02-23T12:21:55+05:00

Ushbu tezisda Tohir Malikning “Alvido, bolalik” qissasidagi jinoyat olamining oxiri berk koʻchalarida sarson-sargardon boʻlgan va bolalik davrini baxtsiz oʻtkazgan qahramonlar, ular oʻrtasidagi munosabatlar, asardagi fojeaning hozirgi davr oʻquvchisi uchun qanchalik ahamiyatli ekanligi hamda bu asarning yuqori sinf oʻquvchilarining yosh darajasini hisobga olgan holda maktab darsliklariga kiritish yuzasidan mulohaza yuritilgan.

JAHON BOLALAR ADABIYOTINI OʻQITISHNING AHAMIYATI (FAXRI ERDINCHINING “RUSTAM” HIKOYAS MISOLIDA)

2024-02-23T12:38:50+05:00

jahon bolalar adabiyotining eng yaxshi asarlarini oʻqish Oʻzbekiston bolalarining ruhiy, ma’naviy dunyosini boyitibgina qolmay, balki bolalar uchun ijod qilayotgan yosh adiblar, shoirlar uchun ham badiiy mahorat maktabi boʻlib qolmoqda.

ADABIY TA’LIMDA FAXRIYOR SHE’RIYATINI OʻRGATISHNING YANGICHA USULLARI

2024-02-23T12:59:46+05:00

Maqolada modern she’riyatning oʻziga xos jihatlari, xususan Faxriyor she’riyatiga diqqat qaratildi. Maktab oʻquvchilariga Faxriyor she’riyatini oʻtish jarayonida kognitiv yoʻl bilan, keyslar orqali tushuntirishning afzallik jihatlariga toʻxtalib oʻtildi. Shuningdek ,,She’r zavqi” metodining oʻquvchilar tafakkuri, tanqidiy fikrlashga undashi bilan ahamiyatli ekanligi keltirildi.

УЛУЧШЕНИЕ ЯЗЫКОВОГО ОБРАЗОВАНИЯ: ИМПЕРАТИВ ИНТЕГРАЦИИ ВЗАИМНОЙ ОЦЕНКИ

2024-02-23T11:31:35+05:00

Ushbu maqolada oʻquvchilar oʻzaro bir-birini baholash yondashuvini til taʻlimiga, xususan, chet til taʻlimiga integratsiya qilishning ahamiyati muhokama qilinadi. Maqolada taʻkidlashicha, oʻzaro bir-birini baholash (peerevaluation) hamkorlik muhitini yaratish, tilni bilish darajasini oshirish, tanqidiy fikrlashni rivojlantirish, nazariyani amaliyot bilan bogʻlash kabi zamonaviy til taʻlimining ijobiy aspektlarini rivojlantirish orqali til oʻrganishni yanada samarali tashkil qilishga yordam beradi. Shuningdek maqolada til oʻrganuvchilar uchun oʻzaro bir-birini baholash qanday ijobiy natijalarga olib kelishi misollar bilan yoritiladi.

OʻZBEK TILINI OʻQITISHDA IJTIMOIY TARMOQLARNING OʻRNI

2024-02-23T11:54:44+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek tilini oʻqitishda ijtimoiy tarmoqlarning oʻrni toʻgʻrisida ma’lumot berilgan. Bugungi kunda butunjahonga tarqalgan Telegram, Instagram, WhatsApp va shu kabi boshqa ijtimoiy tarmoqlarda tashkil qilingan turli xil guruh, kanallar orqali aynan oʻzbek tilini oʻqitish, uni oson yoʻl bilan oʻrganish boʻyicha bir qancha videodarslar, rasmlar, stikerlar ishlab chiqilgan. Biz quyida shular xususida fikr yuritamiz.

XALQARO BAHOLASH DASTURLARI (PISA) TALABLARI ASOSIDA OʻQUVCHILARNING OʻQISH SAVODXONLIGINI OSHIRISH METODIKASI

2024-02-23T12:29:02+05:00

Ushbu maqolada xalqaro baholash dasturi (PISA) talablari asosida oʻquvchilarning oʻqish savodxonligini oshirish metodikasiga oid uslubiy tavsiyalar keltirilgan. PISA (inglizcha; Programme for International Student Assisment) testlari oʻquvchilarning haqiqiy hayotda kerak boʻladigan hodisalarni tahlil qilish, ulardan xulosa chiqarish va muloqotga kirishish koʻnikmalarini qay darajada egallayotganini, ta’lim tizimining bu oʻzgarishlarga qanchalik moslashayotganini aniqlash maqsadida oʻtkaziladi. Ushbu xalqaro metod umumiy oʻrta ta’lim maktablarining 8-sinf oʻquvchilari orasida qanday natijalar koʻrsatgani haqida maqolada toʻliq bayonot beriladi.

CHINGIZ AYTMATOV IJODINI INTERAKTIV METODLAR ASOSIDA OʻRGANISH

2024-02-23T12:46:14+05:00

Ushbu maqolada 9-sinf adabiyot darslarida Qirgʻiziston xalq yozuvchisi Chingiz Aytmatov ijodini oʻrganish va oʻrgatish borasida metodik tavsiyalar beriladi. Oʻquvchilarda vatanga muhabbat va sadoqat, millatlararo hamdoʻstlik gʻoyalari adibning asarlari timsolida shakllantiriladi. Shuningdek, qardosh xalqlarning adabiyotini oʻrganish jarayonida “Muammoli vaziyat”, “Omadli raqam”, “Davom ettir”, “Qiziqarli savol-javob” metodlaridan foydalangan holda olingan bilimlarni amaliyotga tatbiq etish borasida fikr yuritiladi.

DARAJASIDAMI?

2024-02-23T12:20:27+05:00

Ushbu maqolada umumiy oʻrta ta’lim davlat ta’lim standartining asosiy prinsiplari va undagi ta’lim mazmunini aks ettiruvchi normativ hujjatlar: a) oʻquv rejalari, b) oʻquv dasturlari, c) darsliklar va ularning tuzilishiga qoʻyilgan talablar oʻrganib chiqilib, 6-sinf "ona tili" (Ona tili. Umumiy oʼrta taʼlim maktablarining 6-sinfi uchun darslik. Yangi nashr. Tоshkent: 2022. – 224 b.) darsligining mazmuniy tuzilishidagi yutuq va kamchiliklari, muammoli tomonlari ochiqlanadi va ushbu maqola orqali ularga yechim hamda darslik uchun qoʻshimcha fikrlar taklif qilinadi.

TURKIYA TA’LIMIDA OʻQUV TOPSHIRIQLARI MAZMUNI (5-SINF “TURK TILI” DARSLIGI MISOLIDA)

2024-02-23T12:35:47+05:00

Ushbu maqolada 5-sinf “Turk tili” darsligidagi mavzu tanlanib, turk tilini oʻrgatishga qaratilgan topshiriqlar ketma-ketligi, mazmuni, yondashuvi haqida fikr yuritilgan. Har bir topshiriq alohida tahlil qilinib, qaysi topshiriq ogʻzaki nutq, yozma nutq, oʻqib tushunish, tinglab tushunish kabi 4 ta nutqiy koʻnikmalarni rivojlantirishga qaratilganligi aniqlangan. Turkiya darsliklaridagi topshiriqlar tuzilishi oʻrganilib, bizning ona tili darsliklarimizda uchramaydigan topshiriqlar, avvalgi va zamonaviy ona tili darsliklari oʻrtasidagi asosiy farqlar keltirib oʻtilgan.

TOʻGʻRI YOZISH – SAVODXONLIK BELGISI

2024-02-23T12:55:20+05:00

Bugungi kunda o`quvchilarning yozma savodxonligini oshirish dolzarb masal sanaladi. Jumladan, yozuv malakasini oshirishda ular ko`proq imloviy, uslubiy, punktuatsion xatoliklarga yo`l qo`yishadi. Shu bois o`quvchilarning yozma va og`zaki nutqini o`stirishda DIKTANT ning ahamiyati katta. O`quvchi diktant yozayotganda xato qilmaslik uchun orfografik va punktuatsion qoidalarni eslashga, ularni ko`z oldiga keltirishga harakat qiladi. Ba`zi metodik qo`llanmalarda diktant ta`limiy va tekshiruv diktantlariga ajratiladi. Bunday ajratish shartli, albatta.

TIL EGALLASHDA “OʻRGANISH” VA “OʻZLASHTIRISH” JARAYONI TALQINI

2024-02-23T11:28:53+05:00

Maqolada til ta’limidagi “oʻrganish” va “oʻzlashtirish”ga oid nazariy bilimlar, xususan, bu ikkala jarayonning oʻzaro bogʻliqligi masalalari haqida mulohaza qilinadi. Shuningdek, til egallashda “til oʻrganish” va “til oʻzlashtirish” jarayonining oʻziga xosliklari haqida fikrlar misollar yordamida koʻrsatib oʻtiladi.

THE IMPORTANCE OF CREATIVITY FOR EARLY CHILDHOOD DEVELOPMENT

2024-02-23T12:10:09+05:00

This article explores the skills that can be developed like: critical thinking, problem-solving skills, self-esteem, social interaction and physical development with the help of activities such as drawing, role play, building project, dancing and others. Additionally, article provides practical strategies and tips to foster creativity in early childhood.

TIL TA’LIMIDA XORIJ TAJRIBASI VA UNING TAHLILI

2024-02-23T12:27:52+05:00

Ushbu maqola til ta’limida xorij tajribasi va unining tahliliga bagʻishlangan boʻlib, unda bilim olishning oʻqib tushunish, tinglab tushunish, nutq oʻstirish va yozma savodxonlik kabi tamoyillari, ularning ahamiyati va topshiriqlar tahlili haqida soʻz boradi.

ADABIYOT DARSLARIDA ADIBLAR IJODINI OʻRGANISH

2024-02-23T11:59:16+05:00

Ushbu maqolada Oʻzbek tili va adabiyoti darsliklarida shoirlar ijodini turli xil metodikalar yordamida; koʻrgazmali qurollar, tarqatma materiallar va kompyuterdan foydalanish, oʻrganish va oʻquvchilarni shu fanga boʻlgan qiziqishini yanada orttirish. Oʻzbek adabiyoti namoyondalarini va ularning ijodini oʻzga til vakillari boʻlgan oʻquvchilarga singdirish kabi bir qancha fikr va mulohazalar keltirilgan.

ONA TILINI OʻQITISHDA MULTFILMLARNING OʻRNI

2024-02-23T12:17:47+05:00

Ushbu maqola pedagogik material sifatida multfilmni konstruktivistik nuqtai nazardan til sinfida qanday qoʻllash mumkinligini oʻrganishga qaratilgan. U til oʻrganishga juda qimmatli ta’sir koʻrsatadigan multfilmning xususiyatlarini taqdim etadi. Maqolada animatsion multfilmning haqiqiy audiovizual oʻquv materiali sifatida samaradorligi va XXI asrning moʻljallangan pedagogik natijalarini qondirish uchun uni lingafon sinfida qanday qoʻllash mumkinligi muhokama qilinadi.

INNOVATSION USULLAR – TALABALARNING TA’LIM VA KOGNITİV FAOLIYATINI TASHKIL ETTIRISHNING YANGI TARZI

2024-02-23T12:35:08+05:00

An'anaviy ta'lim tizimi jamiyat ehtiyojlaridan biroz orqada. Zamonaviy ta'lim kontseptsiyasi oʻqituvchining kasbiy faoliyatining maqsadini belgilab berdi - talabalarning jamiyatda muvaffaqiyatli ijtimoiylashuvi, mehnat bozoriga faol moslashish qobiliyatini shakllantirish. Buning oqibati ta’limda innovatsion texnologiyalarning rivojlanishidir. Innovatsion usullar talabalarning oʻquv va kognitiv faoliyatini tashkil etishning yangi uslubi bilan tavsiflanadi. Ta'limdagi innovatesiyalar - ta'lim mazmuni, oʻqitishning shakl va usullari, "oʻqituvchi - oʻquvchi" munosabatidagi yangiliklar, yangiliklar, ta'limda axborot texnologiyalaridan foydalanish, yangi texnikani joriy etish, oʻquv jarayonini tashkil etish. jarayon, uni boshqarish va boshqalar.

НАЦИОНАЛЬНЫЙ КУРРИКУЛУМ И ОСНОВНЫЕ ТРЕБОВАНИЯ К ПОДГОТОВКЕ УЧИТЕЛЕЙ

2024-02-23T11:26:43+05:00

He serves "The general conception of the education in Azerbaijan Republic” (National Kurikulum) prepared in 2006 the document first of all bring up of personality being based on national costs. Teacher preparation is one of urgent matters waiting for solution in the educational system in this meaning. Teacher has always differed as basic face with private qualities in the society. Yourself of maintenance and changes in the system and stage of integration, cordial and new type having to deep knowledge demands pedagogical training of personnel can be adapted to the creative condition.

OLIY TA’LIM MUASSASALARIDA OʻQITISHNING INNOVATSION USULLARI.

2024-02-23T11:48:56+05:00

Ushbu maqola til universiteti talabalari oʻrtasida dialogik nutqdan faol foydalangan holda nutq koʻnikmalarini oʻrgatish haqida. Muallif talabalarning mustaqil ta'lim darajasida nutq faolligini ragʻbatlantiradigan dialogik koʻnikmalarni rivojlantirish uchun mashqlar tizimini taklif qiladi. Innovatsion ta'lim faoliyati hozirgi vaqtda har bir muassasa ta'lim faoliyatining eng muhim tarkibiy qismlari-dan biridir. Oliy ta’lim muassasalarining asosiy vazifasi tez oʻzgaruvchan dunyoda individual, oʻz vaqtida yechimlar ishlab chiqishga qodir mutaxassislarni tayyorlashdan iborat. Aynan shu maqsadda talabalarni universitetda kelajak kasbiga tayyorlashda innovatsion oʻqitish usullaridan foydalanilmoqda.

BOLALARDA NUTQ TEXNIKASINI SHAKLLANTIRISHDA TEZ AYTISHLARNING AHAMIYATI

2024-02-23T11:56:52+05:00

HIKOYA TUZISHGA OʻRGATISH MAKTABGACHА YOSHDАGI BOLALАRNING BOGʻLANISHLI NUTQINI RIVOJLANTIRISHNING MUHIM VOSITASI SIFATIDА

2024-02-23T12:50:43+05:00

Mazkur maqolada maktabgacha yoshdagi bolalarda nutqni shakllantirish matnni idrok etish, uni qayta hikoya qilish, takrorlash va yaratish qobiliyatini oʻz ichiga olishi va hikoya tuzishga oʻrgatish maktabgachа yoshdаgi bolalаrning bogʻlanishli nutqini rivojlantirishning muhim vositasi ekanligi haqida fikr yuritiladi.

BOSHLANGʻICH SINF TA’LIMIDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARIDAN FOYDALANISH

2024-02-23T11:20:32+05:00

Ushbu maqolada boshlangʻich sinf ta’limida axborot texnologiyalaridan foydalanish va ularning samarali usullari haqida soʻz yuritilgan.

DARSLIKLARGA BELGILANGAN MEʼYORLAR TALAB DARAJASIDAMI?

2024-02-23T12:05:09+05:00

Ushbu maqolada umumiy oʻrta taʼlim davlat taʼlim standartining asosiy prinsiplari va undagi taʼlim mazmunini aks ettiruvchi normativ hujjatlar: a) oʻquv rejalari, b) oʻquv dasturlari, c) darsliklar va ularning tuzilishiga qoʻyilgan talablar oʻrganib chiqilib, 5-sinf “ona tili” (Mahmudov N, Sobirov A, Sattorov Sh, Toshmirzayeva Sh, Mannopova D. Ona tili. Umumiy oʻrta taʼlim maktablarining 5sinfi uchun darslik. Toʻla yangilangan 5-nashri. Tоshkent: Gʻafur Gʻulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi, 2020. – 191 b.) darsligining mazmuniy tuzilishidagi yutuq va kamchiliklari, muammoli tomonlari ochiqlanadi va ushbu maqola orqali ularga yechim hamda darslik uchun qoʻshimcha fikrlar taklif qilinadi

ADABIYOT DARSLIKLARIDA HIKOYALARNING BERILISHI (6-sinf misolida)

2024-02-23T12:13:26+05:00

Mazkur maqolada adabiyot darslarida hikoyani oʻqitishga doir bir necha taklif va mulohazalar keltirilgan. Fikrni dalillash maqsadida metodistlar, pedagog olimlarning ilmiy tadqiqotlaridan foydalanilgan. 2022-yilda yangilangan 6sinf adabiyot darsligiga yangi kiritilgan “Birinchi sinov” hikoyasini oʻqitishga doir topshiriqlar namunasi berilgan va bu topshiriqlar Blum taksonomiyasiga asoslangan holda tuzilgan hamda ularga izohlar yozib, qanday usul bilan bajarish kerakligi haqida tavsiyalar berilgan.

TIL KOʻNIKMALARINI RIVOJLANTIRISHDA LUGʻAT VA TOPSHIRIQLAR BILAN ISHLASH

2024-02-23T12:46:32+05:00

Yozish ko`nikmasi – kishi faoliyatining turi, til vositalari (so`z, so`z birikmasi, gap) asosida takomillashib boradi. Ushbu maqolada yozish ko`nikmasini rivojlantirishning tamoyillari va uning ahamiyati yoritib berilgan.

ЖОҒАРЫ БІЛІМ БЕРУДІ ИНТЕРНАЦИОНАЛДАНДЫРУ: ПРОБЛЕМАЛАР МЕН ШЕШІМДЕР

2024-02-23T11:45:05+05:00

Өзбекстан Республикасының жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді дамытудың қазіргі заманғы тренді жоғары оқу орындарын интернационалдандыру болып табылады. Шетелдік азаматтарды оқыту, ғылыми-педагогикалық және студенттік қоғамдастықтың халықаралық зерттеулерге, конференцияларға, гранттарға қатысуы, студенттер мен оқытушылардың академиялық ұтқырлығы, сондай-ақ басқа да факторлар өзбекстандық жоғары мектептің әлемдік білім беру кеңістігіне интеграциялануына ықпал етеді.

SHAXMAT OʻYINNING ZAMONAVIY ADABIYOTSHUNOSLIKDAGI QIYOSIY OʻRNI

2024-02-23T11:53:30+05:00

Ushbu maqolamizda biz shaxmat va adabiyot oʻrtasida juda koʻp umumiy tomonlar uygʻunligini yoritib bermoqchimiz, Oʻzbekistonning buyuk shoir va adabiyotchilarimizning qalamlariga mansub boʻlgan she’rlari keltirilgan.

ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТІН ОҚЫТУДА МЕДИА АҚПАРАТТАРДАН ПАЙДАЛАНУ

2024-02-23T11:41:22+05:00

Қазiргi таңда электрондық оқулықтарды, компьютерлiк оқыту бағдарламаларын, дыбыстық және бейнелiк оқу материалдарын пайдалануда қолданылатын мультимедиалық технологиялар оқыту процесiндегi инновациялық әдiстердi жүзеге асыратын бiрден бiр жаңа ақпараттық технология болып саналады.

ONA TILI MASHGʻULOTLARIDA OʻQUVCHILARNING SOʻZ BOYLIKLARINI OSHIRISH USULLARI

2024-02-23T12:00:14+05:00

ushbu maqolada maktab oʻquvchilarining ona tili mashgʻulotarida soʻzni tushunish, mazmunini anglash, toʻgʻri qoʻllash yoʻllari koʻrsatilgan. Oʻquvchilarning lugʻat boyligini oshirish orqali dunyoqarashini kengaytirish usullari haqida ma’lumotlar keltirilgan.

GEYMIFIKATS – INGLIZ TILI GRAMMATIKASINI OʻQITISHDA OʻYINLARNING AHAMIYATI

2024-02-23T12:55:16+05:00

Oʻqitishning innovatsion usullari oʻquvchilarni qiziqtirish va oʻquv jarayonini yanada qiziqarli qilishda hal qiluvchi rol oʻynaydi. Koʻpincha til oʻrganishning zerikarli va murakkab jihati sifatida qabul qilinadigan grammatikani oʻyinlar integratsiyasi orqali jozibali qilish mumkin. Oʻyinlarni oʻqitish strategiyalariga kiritish orqali oʻqituvchilar oʻquvchilarning grammatika qoidalarini tushunishlarini kuchaytirishlari, faol ishtirok etishlarini rivojlantirishlari va oʻquvchilar tilni samarali oʻzlashtirishlari mumkin. Ushbu maqolada grammatikani oʻrgatish vositasi sifatida oʻyinlardan foydalanishning afzalliklari va usullari oʻrganiladi.

ONA TILI DARSLARIDA “TURKIY GULISTON YOXUD AXLOQ” ASARI ASOSIDA MATN VA LUGʻAT USTIDA ISHLASH

2024-02-23T11:50:46+05:00

Ona tili darslarida pedagog xodimlarning oʻquvchilarda badiiy yoki ilmiy adabiyotlar matni va lugʻatlari ustida ishlash koʻnikmalarini shakillantirishlarida “Turkiy guliston yoxud axloq” asaridan olingan parcha asosida tayyorlangan amaliy tavsiyalar.

UMUMTA’LIM MAKTABLARIDA YASSAVIY IJODINING OʻRGANILISHI

2024-02-23T12:25:23+05:00

Maqolada bugungi kun adabiy ta’limida mumtoz asarlarni, xususan, Ahmad Yassaviy hikmatlarini oʻqitishning oʻziga xos jihatlari, yutuq va kamchiliklari tahlilga tortilgan. Hikmatlarning adabiy ta’limdagi ahamiyati, shuningdek, qoʻshni davlatlardagi ta’limiy muhitda tutgan oʻrni masalasi tadqiq qilingan.

TA’LIM JARAYONIDA FOYDALANILADIGAN MOBIL ILOVALAR

2024-02-23T12:42:06+05:00

Ushbu maqolada ta’lim jarayonida foydalaniladigan mobil ilovalar hamda ularning dizaynini loyihalash boʻyicha axborotlar tahlili, shuningdek, mustaqil ta’lim olish jarayonida ta‘limiy mobil ilovalarning afzalliklari hamda ularni yaratishdagi qoʻyiladigan talablar boʻyicha tavsiyalar keltirilgan.

ТECТЫ - КAК ЭФФEКТИВНOE CРEДCТВO КOНТРOЛЯ

2024-02-23T11:40:01+05:00

В cтaтьe рaccмaтривaeтcя вoпрoc o рaбoтe c тecтaми, гдe coвeршeнcтвуютcя внимaниe, пaмять, cтрeмлeниe к улучшeнию рeзультaтa, caмoкoнтрoль,что тестирование программного обеспечения проводят для того, чтобы проверить его работоспособность, стабильность, надежность и соответствие требованиям заказчика. Оно помогает обнаружить и исправить ошибки и проблемы в работе программы, а также повысить уровень удовлетворенности пользователей. Тecты прeдпoлaгaют нaличиe у пoльзoвaтeля oпрeдeлeннoгo oбъeмa инфoрмaции, пoэтoму oни чaщe вceгo примeняютcя при пoвтoрeнии и зaкрeплeнии знaний.

ADABIYOT DARSLARIDA OʻQUVCHILARNI IJODKORLIK QOBILIYATINI RIVOJLANTIRISH

2024-02-23T12:32:09+05:00

Ushbu maqolada adabiyot darslarida oʻquvchilarni ijodkorlikka, tafakkur qilishga va mustaqil fikrlashga oʻrgatish jarayonlari, oʻqitishning evristik usullari, badiiy asarni evristik tahlil etish yoʻllari hamda adabiy ta’lim berish jarayonida evristik usullarni qoʻllashning asosiy mohiyati, shuningdek oʻquvchilarning bilimlarini kashf etish bilan birgalikda ularni izlanishga oʻrgatish usullari, evristik metod asosida tuzilgan topshiriqlar va mashqlar oʻquvchilarda tashabbuskorlik bilan birgalikda quyidagi layoqatlarni ya’ni mustaqillik, epchillik, qarorlar qabul qilish kabi qobiliyatlarini samarali shakllantirish imkonini berishi tahlil etiladi.

GʻAFUR GʻULOM IJODINI OʻQITISHDA ZAMONAVIY USULLAR

2024-02-23T12:51:43+05:00

Ushbu maqolada Oʻzbekiston xalq shoiri Gʻafur Gʻulomning hayoti va ijodi haqidagi bilimlarni yanada kengaytirishga, oʻquvchilarga samarali usullar vositasida oʻrgatishga va ularning vatanparvarlik ruhida ulgʻayishlariga, oʻz fikrlarini ogʻzaki va yozma tarzda erkin bayon qila olishlariga xizmat qiladigan interfaol metodlar, ularning afzalliklari haqida soʻz yuritiladi.

TA’LIM JARAYONIDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARINING TUTGAN OʻRNI

2024-02-23T12:07:21+05:00

Maqolada axborot texnologiyalarining oʻquvchi-talabalarga ta’lim berish jarayonidagi roli tahlil etilgan. Bu boradagi erishilgan yutuqlar tahlilga tortilgan.

ONA TILI DARSLARIDA YUKLAMANI OʻRGATISHNING INTERFAOL USULI

2024-02-23T12:24:12+05:00

Ushbu maqolada ona tili fanining boshqa fanlar bilan bogʻliqligi, fanlararo integratsiya haqida keltilrilgan. Tasviriy sanʼat bilan ona tilini bogʻlab, oʻquvchilarda ona tili fanini oson oʻzlashtirish usullari tadbiq etilgan.

MEZONGA ASOSLANGAN BAHOLASH

2024-02-23T12:39:29+05:00

Maqolada baholashning ahamiyati, mezonga asoslangan baholash tizimi oʻzi nima? Maktab ta’limida uni qoʻllashning ahamiyati nimada? Bu borada olib borilgan tadqiqotlar va ularning mazmun mohiyati nimalardan iboratligi yortilgan. Baholashga doir tadqiqot olib borildi. Ma’lumotlar jamlanib ma’lum bir xulosaga kelindi. Tadqiqotni amalga oshirishda ekspriment, tajriba-sinov natijalarini, tahlil qilish metodlaridan foydalanilgan.

BADIIY ASARLARNI TASVIRIY SAN’AT BILAN BOGʻLAB OʻQITISH METODIKASI

2024-02-23T13:04:06+05:00

Ushbu maqolada badiiy asarlarni oʻrgatishda miniatyura janrlardagi rang-tasvirdan foydalanish hamda ularni anglash yoʻllari ochib berilgan. Badiiy asarlarni tasviriy sa’nat bilan integratsiyalab oʻqitish, miniatyura sujetini talqin qilish, asarning mantiqiy yechimini topish nazarda tutilgan. Oʻquvchilarda ranglardagi ramziy tasvirni aniqlash, ranglarning ijodkor va obraz ruhiyatiga uygʻun jihatlari Uvaysiyning “Anor” chistoni misolida yoritilgan.

РАБОТА НАД ЛЕКСИЧЕСКИМИ СИНОНИМАМИ РУССКОГО ЯЗЫКА В УЗБЕКСКОЙ АУДИТОРИИ

2024-02-23T11:36:55+05:00

Для овладения русским языком студентами-узбеками значительное место принадлежит работа над словарными синонимами. В статье говорится о работах правильного употребления синонимов студентами в национальной аудитории. Приведены примеры, указаны задания для усвоения материала по данной теме.

TA’LIMDA INDIVIDUAL YONDASHUVNING AHAMIYATI

2024-02-23T12:15:02+05:00

Maqolada tez sur’atlar bilan rivojlanib borayotgan bugungi ta’lim tizimidagi individual ta’lim tushunchasini izohlash, uning dolzarblik mohiyati, ta’limda innovatsion hamda individual yondashuvning ahamiyati haqida soʻz boradi.

ONA TILI DARSLARIDA ESSE YOZISH KOʻNIKMALARINI RIVOJLANTIRISH USULLARI

2024-02-23T12:31:15+05:00

Ushbu maqolada ona tili darslarida oʻquvchilarning esse yozish koʻnikmalarini rivojlantirish usullari borasidagi soʻz yuritilgan.

ҚАЗАҚ ТІЛІНДЕГІ ФРАЗЕОЛОГИЗМДЕРДІҢ ВАРИАНТТЫЛЫҒЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ПАЙДА БОЛУ СЕБЕПТЕРІ

2024-02-21T11:21:51+05:00

Фразеологизмдер – тарихи категория. Олар ұзақ тілдік қолданыстан кейін ғана тұрақтылыққа ие болды. Фразеология – белгілі бір тілдегі тұрақты тіркестерді, яғни фразеологиялық единицаларды зерттейтін ілім.

XALQ OGʻZAKI IJODI NAMUNALARINI TOʻPLASH VA NASHRGA TAYYORLASH

2024-02-21T09:49:02+05:00

Ushbu maqola 2022-yilda nashr etilgan ,,Xalq ogʻzaki ijodiyoti namunalari” nomli toʻplam tafsilotlariga bagʻishlangan boʻlib unda xalq ogʻzaki ijodi namunalarini toʻplash, nashrga tayyorlash masalasining dolzarbligi, bu jarayonda talaba va magistrantlarni oʻrni borasida fikr yuritilgan. Hozirgi kunda folklorshunos olimlar va oliy oʻquv yurtidagi filologiya yoʻnalishi talabalari xalqimiz orasidagi qadimiy qadriyatlarimiz negizida qurilgan xalq ogʻzaki ijod namunalarini toʻplash va nashrga tayyorlash jarayonida mas’uldir. Maqolada turli xil ekspeditsiyalar tashkil etish toʻgrisida takliflar keltirilgan.

OʻZBEK VA INGLIZ XALQ MAQOLLARIDA MILLIY-MADANIY XUSUSIYATLAR

2024-02-21T10:46:53+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek va ingliz xalq maqollarining ikki tildagi milliy-madaniy xususiyatlari koʻrib chiqilgan. Ushbu maqolada oʻzbek va ingliz maqollarining umuminsoniy xususiyatlarini oʻrganish va maqollarni tarjima qilish, muqobil variantini topishga qaratilgan. Ushbu maqolada mashhur yozuvchi va olimlarning maqollar ustida olib borgan ishlaridagi xulosalari va maqollarning inson hayotidagi oʻrni, ahamiyati keltirib oʻtilgan. Bu ikki tildagi maqollarni qiyoslab oʻrganganimizda, ular oʻrtasidagi farq va oʻxshashliklarni aniqladik.

РОЛЬ ФОЛЬКЛОРА В ИЗУЧЕНИИ УЗБЕКСКОГО ЯЗЫКА

2024-02-23T13:59:07+05:00

Статья "Роль фольклора в изучении узбекского языка" представляет собой исследование, посвященное значимости узбекского народного творчества для эффективного освоения узбекского языка. Изучение узбекского языка без знакомства с его культурным наследием недостаточно для полноценного владения языком. В статье подчеркивается, что погружение в узбекское народное творчество способствует лучшему пониманию и освоению узбекского языка, а также помогает углубить свои знания о культуре Узбекистана. Цель исследования- вызвать заинтересованность в методе изучения узбекского языка через устное народное творчество.

O‘ZBEK TILINING O‘G‘UZ LAHJASI LEKSIKASI HAQIDA MULOHAZALAR

2024-02-21T09:26:58+05:00

Ushbu maqolada o‘zbek tilining boyish manbalari, xususan, o‘g‘uz lahjasining leksik tarkibi borasida fikr yuritiladi. Shuningdek, o‘zbek lahjalaining etnograafiya bilan aloqadorligi hamda ayrim dublet-dialektal variantlar haqida ma’lumotlar beriladi.

"ALPOMISH” DOSTONINING TELETADQIQI

2024-02-21T10:16:07+05:00

Maqoladan “Sarchashma” turkum koʻrsatuvlarida “Alpomish” dostonining atroflicha oʻrganilganligi va koʻrsatuvdagi ma’lum savollarga folklorshunos olimlarning qarashlari haqidagi fikrlar oʻrin olgan. Koʻrsatuvdagi mulohazalar har bir dostonni oʻquvchiga qoʻl keladi va kitobxon dostonning asl ma’nosini tushunib yetishiga koʻmak beradi. Dostonning keng ommalashishida ommaviy axborot vositalarining oʻrni beqiyos ekanligiga urgʻu beriladi.

VOBKENT TUMANI MIKROTOPONIMLAR

2024-02-21T11:14:55+05:00

Vobkent tumani toponimlarining lisoniy-etimologik hamda morfemik tadqiqiga e’tibor yetarlicha qaratilgan boʻlsa-da, joy nomlari haqida bugungacha amalga oshirilgan tadqiqotlar umumiy, ham lingvistik, ham geografik; tarixiy hamda lingvistik; izohli va etimologik jihatlardan tadqiq etilgan ishlar sifatida toʻxtalish oʻrinlidir. Shu oʻrinda, Vobkent tumanidagi ayrim mikrotoponimlar
tarixiga ham toʻxtalishni joiz deb bildik.

ЖЕРГІЛІКТІ АЙМАҚТАРДА ДИАЛЕКТ СӨЗДЕРДІҢ ҚОЛДАНЫЛУ МӘНІ

2024-02-21T11:37:57+05:00

Біз бұл мақалада жергілікті диалект сөздердің түрлі аймақтарда қолдану сипаты, оның ерекшеліктері, тілдік, стильдік табиғаты, арнайы қарастырылып, өзіндік белгілері айқындалады.

SHOʻRCHI TUMANIDAGI AYRIM DIALEKTAL TOPONIM VA ANTROPONIMLARNING XUSUSIYATLARI

2024-02-21T10:10:11+05:00

Mazkur maqolada onomastika haqida ma’lum darajada ma’lumotlar berildi, onomastikaning lisoniy birliklari, onomastikaning sohalaridan boʻlgan toponim va antroponim yuzasidan mulohazalar keltirildi. Surxondaryo viloyati Shoʻrchi tumani hududida joylashgan antroponim va toponimlarning tasnifi, kelib chiqishi, qay tarzda nomlanishi yoritildi

KOGON SHEVASI TADQIQIGA DOIR (AYOLLAR NUTQIDA UCHRAYDIGAN SHEVALAR MISOLIDA)

2024-02-21T11:04:17+05:00

Har bir tilning o‘ziga xos sehri, lug‘at boyligi, morfologik, fonetik, sintaktik xususiyatlari, jozibadorligi va sheva so‘zlari bo‘ladi. Har bir millat yoki xalqning rasmiy darajadagi davlat tili maqomiga ega tilidan tashqari, o‘ziga xos asriy an‘analarini davom ettirib kelayotgan, madaniy merosga aylangan shevalari ham bor. Shevalar zamirida xalqning so‘zlashuv madaniyati shakllanadi, ularning nutqiy ifodalari kengayib boradi. Shu jihatdan olib qaraydigan bo‘lsak, xalq shevalari kishilarga nutq xazinasi hamdir. Bu xazinaning mazmun jihatdan qanchalik boyishi, uning millat manfaati, aholi so‘zlashuvning serma‘noligini ta‘kidlaydi. Bu
maqola Buxoro viloyati Kogon shahri shevasining ayollar nutqida uchraydigan ayrim shevalarning tadqiqi yoritilgan

СИМВОЛИЗМ И ЕГО ЗНАЧЕНИЕ В РУССКОМ И УЗБЕКСКОМ НАРОДНОМ ТВОРЧЕСТВЕ. СРАВНЕНИЕ РУССКИХ И УЗБЕКСКИХ СКАЗОК.

2024-02-21T11:31:37+05:00

В данной работе приведен анализ русского и узбекского устного народного творчества на примере сказок. Сравниваются
символические черты сказок, включая клише, используемые для зачина и концовки, а также для основной части произведений. Целью исследования является определение культурных особенностей узбекского и русского народа и сопоставление общих мотивов в творчестве.

OʻZBEK XALQ MAQOLLARIDA HAYVON NOMLARI BILAN BOGʻLIQ RAMZLAR TALQINI.

2024-02-21T10:04:23+05:00

Ushbu maqolada maqollarning hayvonlar bilan bogʻliq ramziy va kodlangan tarzda ifodalaovchi salbiy va ijobiy belgilari haqida soʻz boradi. Xalq ogʻzaki ijodida uchraydigan hayvon timsollari orqali insonlarning xususiyatlari ochib beriladi.

OʻZBEK YOR-YORLARI VA TURK TOʻY QOʻSHIQLARI QIYOSIY TAHLILI

2024-02-21T10:21:17+05:00

Ushbu maqolada oʻzbek yor-yorlari va turk toʻy qoʻshiqlari qiyosiy-tipologik jihatdan tahlil qilindi. Tadqiqotimiz davomida oʻzbek yor-yorlari va turk “mani” va “türkü”larining oʻxshash va farqli jihatlari tahlilga tortildi. “Kelin” obrazining adabiy portreti ortida yashiringan ijtimoiy muhit konsepsiyasi yaqqol ochildi. Yana shuni aytish oʻrinliki, bizda (oʻzbek) doimiy qoʻllanilib kelinayotgan
yor-yor janri turk folklorida alohida janr sifatida uchramaganligini guvohi boʻldik.

КЫРГЫЗ ЛЕКСИКАСЫНДАГЫ ДИАЛЕКТИЗМДЕРДИН БЕРИЛИШИ

2024-02-21T11:46:28+05:00

Ushbu maqolada qirgʻiz lugʻatidagi soʻzlar toifalari va ularning xususiyatlari, boʻlinmalari boʻyicha dialektizmlar muhokama qilinadi. Shimoliy va Janubiy lahjalar oʻrtasidagi farqlar ta'kidlangan. Asosiy e'tibor turli mintaqalarda yashovchi lingvistik xususiyatlarga qaratiladi. Dialekt soʻzlari va dialektlari toʻliq koʻrib chiqiladi. Dialektizmlar bizning lugʻatimiz toʻldirilganligini, ma'lum bir
sohada ishlatilishini aytadi. Ta'kidlanishicha, dialektizmlar ot, sifat, zarf, fe'l va xizmat soʻzlaridan iborat

XALQ OGʻZAKI IJODI - MA’NAVIY HAYOTNING MUHIM OMILI

2024-02-21T10:38:55+05:00

Ushbu maqolada xalq ogʻzaki badiiy ijodi durdonalaridan ajdodlarimizning oʻtmishi, hayotiy qarashlari, orzu-umidlari xususida bilimga ega boʻlish bilan bir qatorda, ularni vatanparvarlik, millatparvarlik, haqgoʻylik, mardlik, mehnatsevarlik kabi fazilatlar egasi ruhida tarbiyalash borasida fikr yuritilgan. Dunyo xalqlari orasida eng qadimiylaridan sanalgan oʻzbek xalqining boy va
qadimiy ma’naviy, madaniy merosi, qadriyatlari borki, ular farzandlarimiz tarbiyasida katta maktab vazifasini oʻtashi ta’kidlangan.

TOG‘AY MUROD ASARLARIDA YAKKABOG‘ SHEVASINING O‘ZIGA XOS JIHATLARI

2024-02-21T11:10:22+05:00

Respublikamizda o‘z ona tilimizga bo‘lgan e’tibor jadal surʼatlarda rivojlanib bormoqda. Shu munosabat bilan yurtimiz adiblarining o‘z asarlarida mohirlik bilan qo‘llagan shevaga xos so‘zlarning mazmun-mohiyatini o‘rganish dolzarb masalaga aylanmoqda. Maqolada Tog‘ay Murod asarlarida qo‘llanilgan Qashqadaryo viloyati Yakkabog‘ tumani shevasiga xos so‘zlarning fonetik, leksik hamda morfologik xususiyatlarini o‘rganish bosh mezon qilib olingan.

ARAB VA OʻZBEK TILLARIDAGI MAQOLLARI QIYOSIY TAHLILI

2024-02-21T09:39:53+05:00

Ushbu maqolada arab va oʻzbek xalq maqollarining qiyosiy tahlili keltirilgan. Ma’lumki, maqollar xalqning madaniyati, turmush tarzi, urfodatlari, qadriyatlari bilan bogʻliq tarzda yillar davomida shakllanadi. Arab va oʻzbek tillaridagi maqollarning oʻxshash va farqli jihatlari haqida ma’lumotlar berilgan.

FOLKLOR– XALQ OGʻZAKI BADIIY IJODI NEGIZI

2024-02-21T10:32:27+05:00

Maqolada xalqimizning qadimdan shakllanib, rivojlanib, bizgacha yetib kelgan ogʻzaki badiiy ijodi namunasi, asosi boʻlgan folklorshunoslik shuning bilan birga, an’anaga aylanib qolgan lirik qoʻshiqlar haqida ma’lumotlar keltirilgan. Folklorshunoslik sohasini shuqur oʻrganish va uni rivojlantirish, boʻyitish masalalari yoritilgan hamda ijodiy merosimiz boʻlgan lirik qoʻshiqlar,
misollar bilan boyitilgan

BOLALAR FOLKLORINING JANR TARKIBI, QOʻSHRABOT HUDUDI MISOLIDA.

2024-02-21T10:58:22+05:00

Ushbu maqolada bolalar folklorining janrlar tarkibi va tarqalishi Qoʻshrabot hududi misolida yoritildi. Folklorshunosligimizda hozirgi kunda ham folklor namunalari va variantlarini yozib olish, ularni kelajakka avlodga yetkazib berish dolzarb boʻlib qolmoqda. Ishimizda qiyosiy-tarixiy, qayd qilish metodlaridan foydalangan holda hudud bolalar folklorining janriy tarkibiga e’tibor
qaratdik. Va bu yozib olingan manbalarni chuqur tadqiq qilish kerak( tarixiylik va mifik ildizlarga koʻra) degan xulosaga keldik.

BULUNGʻUR QIPCHOQ SHEVASINING AYRIM MAʼNO GURUHLARI HAQIDA

2024-02-21T09:33:55+05:00

Ushbu maqolada Samarqand viloyati Bulungʻur tumanida yashovchi aholining kundalik turmushda qoʻllaydigan baʼzi dialektal soʻzlari tasnif etilgan. Ularning etimologiyasiga eʼtibor qaratilib, soʻzlarning kelib chiqish asosi qisman yoritilgan.

BUXORO VILOYATI QORAKOʻL TUMANIDAGI NEKRONIMLAR

2024-02-21T10:26:56+05:00

Onomastika oʻtgan asrning ikkinchi yarmidan boshlab tilshunoslikning eng rivojlangan sohalaridan biriga aylandi. Onomastika boʻyicha, ayniqsa, makrokoʻlam hisoblangan antroponimika va toponimika boʻyicha samarali ishlar amalga oshirildi. Ammo bu makrokoʻlamlar oʻz navbatida mikrokoʻlamlarga ham boʻlingan. Aksariyat mikrokoʻlamlar oʻzbek tilshunosligida hali oʻrganilmagan.
Toponimikaning tarkibida turuvchi nekronimlar ham hali ochiqlanmagan. Ushbu maqolada Buxoro viloyati Qorakoʻl tumanidagi mikrotoponimlar – nekronimlar ya’ni, diniy marosimlar oʻtkaziladigan joylar, masjidlar ularning tarixi haqida qisqacha ma’lumotlar beriladi. Masjidlar haqida xalqning qarashlari, xalq orasida yurgan rivoyatlar haqida toʻxtalamiz .

THE SIGNIFICANCE OF FOLKLORE STUDY IN THE FIELD OF ART

2024-02-21T10:53:10+05:00

maqolada folklorshunoslikning san’atshunoslik sohasidagi ahamiyati ya’ni bugungi yoshlarni komil inson qilib tarbiyalashda, ma’naviyatini yuksaltirishda koʻplab usullar, vositalari metodlar qolaversa ushbu metodalarni usul va metodlar birinchi navbatda soʻz san’atining ibtidosi sanalgan folklor namunalariga suyanilgan holda amalga oshirilshi haqida tahliliy fikr mulohazalar
berilgan.